داستانِ تکراری آلودگی هوا و فراموشی قانون هوای پاک

به گزارش زنهار؛ سال گذشته هم ابر سیاه آلودگی مثل هر سال خودش را به تهران و تعدادی دیگر از شهرها رساند و خبر تکراری آلودگی هوا را همه‌جا منتشر کرد. با بارش نزولات جوی گمان می‌رفت که کیفیت هوای تهران سال 1401 رو به بهبود گذارد و شهروندان تهرانی بتوانند حداقل چند روزی هوای پاک را تجربه کنند اما با این وجود بازهم آلودگی هوا دست از سر مردم تهران و باقی شهرها برنداشت و براساس آمار رسمی مردم تهران در 9 ماه ابتدای سال فقط دو روز هوای پاک داشتند که این رقم فاجعه است. پنج سال پیش بود که مجلس قانون هوای پاک را تصویب کرد تا منبعی باشد برای کمک به کاهش آلودگی هوا اما هنوز بسیاری از مواد آن اجرایی نشده است. در این قانون دستگاه‌هایی مکلف هستند که هر یک به‌ تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند اما نه تنها اقدامی انجام نشده بلکه موادی که باید به تسهیل تنفس مردم کمک کنند بیشتر در حد نوشته روی کاغذ باقی مانده‌اند تمام این کم کاری‌ها درحالیست که کیفیت هوای تهران وضع خوبی ندارد و روز به روز بدتر می‌شود.

یوسف رشیدی، متخصص آلودگی هوا با اشاره به موضوع آلودگی هوای تهران گفت: مهمترین موضوع در آلودگی هوا حمل و نقل عمومی مناسب است که متاسفانه در کشور ما به جز قسمت‌هایی که برای انبوه مسافران خطوط مترو وجود دارد، حمل و نقل عمومی به معنای واقعی نیست درحالی که اگر 80 درصد مردم جابجایی خود را با حمل و نقل عمومی انجام دهند وضعیت آلودگی هوا به مراتب بهتر می‌شود اما می‌بینیم اکثر مردم با خودروی شخصی تردد می‌کنند.

او با تاکید بر اینکه شاه کلید کاهش آلودگی هوا، حمل و نقل عمومی است، ادامه داد: اساسی‌ترین و پایه‌ای‌ترین روشی که برای کاهش آلودگی هوا مطرح می‌شود حمل و نقل عمومی مناسب است حال اینکه چه کسی قصور کرده و وظیفه خود را انجام نداده مسئولان بهتر می‌دانند و دستگاه‌های نظارتی باید اعلام کنند چه کسانی کم کاری کردند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: از رده خارج کردن خودروهای فرسوده یکی دیگر از موضوعات مهم در کاهش آلودگی هواست که اکنون به خاطرات پیوسته و اتفاق نمیافتد. مشکل دیگری که باعث به وجود آمدن این حجم از آلودگی هوا شده تردد بی‌حساب و کتاب موتور سیکلت‌های فاقد معاینه فنی است. ساماندهی ترددهای شخصی و استفاده از سیستم‌های هوشمند و دولت الکترونیک نیز از راهکارهای کاهش آلودگی هواست که در همه جای دنیا استفاده می‌شود. وقتی حمل و نقل عمومی مناسب نداریم، خودروی فرسوده از رده خارج نمی‌شود، بر آلودگی موتور سیکلت‌ها نظارتی وجود ندارد و محیط زیست فقط آلودگی خودرو را در مرحله تولید چک می‌کند، همین می‌شود و نباید انتظار داشت وضعیت آلودگی هوای تهران از این بهتر باشد.

رشیدی با اشاره به نقش سازمان محیط زیست در کاهش آلودگی هوای تهران گفت: درست است که مجری دولت الکترونیک؛ وزارت ارتباطات، کیفیت سوخت؛ وزارت نیرو، حمل و نقل عمومی؛ شهرداری است اما سازمان محیط زیست باید نظارت اساسی داشته باشد.

او بیان کرد: کشورهایی در دنیا وجود دارد که وضعیت آلودگی آنها بسیار بدتر از ماست این درحالیست که ما تجارب بسیار خوبی در زمینه کاهش آلودگی هوا داشتیم پس می‌توانیم با اقدامات و راهکارهای کنترلی هوای تهران را به شرایط استاندار برسانیم اما اگر کاری نکنیم و فقط جسله بگذاریم نباید انتظار بهبود وضعیت را داشته باشیم.

این کارشناس آلودگی هوا ضمن بیان اینکه برای داشتن هوای پاک صرفا اجرای قانون هوای پاک کافی نیست، گفت: خیلی موارد دیگر باید اجرا شود تا آلودگی هوا کنترل شود. قانون هوای پاک فقط به مسائل فنی اشاره می‌کند، درصورتی که در بحث آلودگی هوا استقرار دولت الکترونیک، کاهش تقاضای سفر و دورکاری هم دارای اهمیت بالایی است. اگر این کارها را انجام ندهیم، مسائل فنی موجود در قانون هوای پاک بی اهمیت می‌شود. محیط زیست در کشور در اولویت قرار ندارد علاوه بر آن شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه و تحریم‌ها هم در اجرا نشدن قانون هوای پاک موثر هستند. مورد بعدی که بعد از اجرای قانون هوای پاک اهمیت دارد، بحث تمرکز بر صرفه‌جویی درمصرف انرژی و کاهش شدت انرژی است و در این زمینه نیز خیلی جای کار داریم. چه در زمینه سوخت خانگی و چه در زمینه خودروها و تاسیسات نیازمند بهینه‌سازی و مصرف درست انرژی هستیم. این موارد باید مکمل‌های قانون هوای پاک باشند تا به نتیجه مطلوب برسیم. بدون استاندارد کردن خودرو و سوخت، معاینه فنی، کاهش تقاضای سفر ومصرف انرژی و استقرار دولت الکترونیک نمی‌توانیم آلودگی هوا را کاهش دهیم.

رشیدی در پایان تاکید کرد: در تمام دنیا قانونگذاری به این صورت است که ابتدا موضوع را به‌صورت آزمایشی  اجرا می‌کنند و پس از احصای نقاط قوت و ضعف آن و رفع کاستی‌ها آن مورد را به عنوان قانون تصویب می‌ کنند اما ما اول قانون را مصوب می کنیم و بعد آن را اجرا می‌کنیم و پس از مواجهه با مشکلاتی، آن را اجرا نمی‌کنیم. ما در نوشتن قوانین مشکل داریم. یک مشکل همیشگی قانون‌هایی که نوشته اما اجرا نمی‌شوند این است که سازو کار اجرایی شدن به درستی بررسی نشده است.