سفر به تاریخ تهران با نقاشی‌های کمال‌الملک
نام کمال‌الملک با هنر نقاشی گره خورده است. هنرمند برجسته دوران قاجار که به دلیل نقاشی‌های پرتره از رجال سیاسی این عصر و آثار هنری منحصربه‌فردش در تاریخ معاصر ایران یکه است. کمال‌الملک اما در زمره نقاشانی است که در برخی آثارش تاریخ معاصر تهران، بناها و معماری عصر قاجار ثبت شده است.
تابلوهای نقاشی کمال‌المک نقاش شهیر دوران قاجار به عنوان یکی از منابع ارزشمند هنری، روایتگر تهران قدیم است. ماجرای ورود این هنرمند بزرگ که از پرنفوذترین رجال معاصر ایران است به دربار ناصرالدین‌شاه حکایتی شنیدنی دارد که البته با هنر نقاشی او گره خورده است.
کمال‌الملک ۱۲ ساله بود که همراه برادرش از کاشان به تهران سفر کرد تا در مدرسه دارالفنون تحصیل کند. در مدت ۳ سال تحصیل او در دارالفنون بود که ناصرالدین‌شاه هنگام بازدید از یکی از نقاشی‌های او را دید و یک نه صد دل شیفته هنر این نقاش جوان شد. پس از آنکه شاه قاجار از نقاشی چهره اعتضادالسلطنه رئیس وقت دارالفنون خوشش آمد، فرمان داد کمال‌الملک جوان را به عنوان نقاش دربار استخدام کنند.
حوضخانه کاخ گلستان، اثر کمال‌الملک
در میان تابلوهای متعدد کمال‌الملک، نقاشی «تالار آینه» کاخ گلستان یکی از معروف‌ترین آثاری است که وضعیت این کاخ تاریخی را ۱۰ سال پس از ساخت آن نشان می‌دهد. کمال‌الملک برای خلق این اثر هنری و سایه روشن‌های استادانه آن حدود ۷ سال زمان گذاشت. تابلوی حوضخانه عمارت گلستان نیز دیگر نقاشی معروف کمال‌الملک است که اکنون در کاخ گلستان نگهداری می‌شود.
این هنرمند برجسته، علاوه بر ثبت پرتره‌هایی از رجال سیاسی برجسته و معماری و بناهای تاریخی دوران قاجار، نقاشی دیگری دارد که وضعیت محله‌های امروزی شمال تهران را در دوران قاجار نشان می‌دهد. در این نقاشی ناتمام که در موزه ملک نگهداری می‌شود، قله‌های پربرف شمال تهران با منظره‌ای از یک خانه‌باغ وسیع در دل باغ‌ها و مزارع آبادی‌های شمیران به تصویر کشیده شده و خبری از وضعیت کنونی محله‌های شمال شهر نیست.
