جایگاه ایران در داشتن بیشترین نیروی مهندس

به گزارش زنهار، پنجم اسفندماه به مناسبت تولد خواجه نصیرالدین طوسی (از دانشمندان قرن هفتم هجری قمری)، روز مهندس نامگذاری شده است. به بهانه این روز ، در این گزارش وضعیت جامعه مهندسی که طی سالهای اخیر با چالشهایی مواجه شده بررسی شده است.

در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ که کشور درگیر جنگ بود و پس از آن بحث سازندگی مطرح شد تقاضا برای رشته مهندسی در دانشگاه‌ها به سرعت افزایش یافت تا اینکه به تدریج در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ به اشباع در این رشته رسیدیم. ایران بعد از روسیه و آمریکا رتبه سوم را از نظر فارغ التحصیلان مهندس در جهان دارد. طبق آماری که سال ۱۳۹۷ ارایه شد در روسیه سالانه ۴۵۴ هزار و ۴۳۶ نفر از رشته مهندسی فارغ‌التحصیل می‌شوند. بعد از آن آمریکا با ۴۵۴ هزار و ۴۳۶ نفر در رده دوم و ایران با ۲۳۳ هزار و ۶۹۵ نفر در رده سوم قرار دارند.

این در حالی است که به دلیل کمبود شغل متناسب با رشته مهندسی در ایران، بخش قابل توجهی از فارغ‌التحصیلان این رشته در مشاغل غیرمرتبط فعالیت دارند.

یکی از بخشهایی که تناسب تعداد اعضا با میزان کار در آن به هم ریخته، سازمان نظام مهندسی است که همواره مهندسان عضو این سازمان از نحوه تقسیم کار ناخرسند هستند. گفته می‌شود سازمان نظام مهندسی بیش از ۵۰۰ هزار عضو دارد اما حدود ۱۰ درصد آنها مشغول به کارند. این در حالی است که سالیانه ۲۰ درصد به جمعیت این سازمان افزوده می‌شود.

مهندسان سازمان نظام مهندسی، وظیفه نظارت و کنترل بر ساخت و ساز را بر عهده دارند اما با توجه به فشار تقاضا برای کار در این بخش، بسیاری از مهندسان با دغدغه معیشت مواجهند. طی سالهای اخیر اتهاماتی همچون پدیده امضافروشی، امضاهای طلایی و تقسیم ناعادلانه کار به این سازمان وارد شده است.

رستم قاسمی ـ وزیر راه و شهرسازی ـ به مناسبت روز مهندس، پیامی صادر کرده که در بخشی از آن آمده است: وزارت راه و شهرسازی با نقش موثری که کیفیت و زیرساخت‌های حوزه مسکن و ساختمان و حمل و نقل دارد در حیطه مهندسی از دستگاه‌های پیشرو قلمداد می‌شود.

وی در بخش دیگری اشاره کرده است؛ مهندسی به کار بردن علوم و فنون به‌منظور طراحی یا توسعه زیرساخت‌ها، دستگاه‌ها، ماشین‌آلات یا فرآیندهای تولید و دیگر موارد است که طیف بسیار وسیعی از امور را در بر می‌گیرد. برای یک مهندس در ارائه و صدور خدمات فنی و مهندسی علاوه بر رعایت جنبه‌های فنی و اجرایی، توجه به موضوع اقتصادی نیز ضرورت فوق العاده دارد.

قاسمی در این متن ابراز کرده است: در جهان کنونی، ایران به عنوان کشوری در حال توسعه، بایستی از طریق تمرکز مهندسان جوان و کارآمد بر مزایای منابع فراصنعتی همچون «نوآوری‌های صنعتی»، «مهارت نیروی کار»، «ایجاد زیرساختار اطلاعات» تجارت‌های موفقی را تجربه کند و ضمن ایجاد اشتغال مفید، بتواند به اهداف توسعه پایدار دست یابد.

وی همچنین در بخش دیگری از پیام خود آورده است: اتخاذ استراتژی پیشتازی در طراحی و ارائه راهکار برای رسیدن به شفافیت، عدالت محوری و کارآمدی می‌تواند دستاوردهای بزرگی برای کشورمان داشته باشد و این مهم به دست مهندسان جوان و متخصص این مرز بوم قابل انجام است.

وزیر راه و شهرسازی همچنین خاطرنشان کرد: دولت سیزدهم با برنامه عملیاتی ساخت چهار میلیون واحد مسکونی و تکمیل پروژه‌های عظیمی چون آزادراه تهران-شمال اثری تاریخی از کیفیت مهندسی ایرانی با کمک تمام مهندسان این سرزمین را به یادگار خواهد گذاشت. 

بنا بر این گزارش، از مهمترین بخشهایی که می‌تواند مشکل اشتغال مهندسان در آن مرتفع شود، حوزه مسکن است که از هشت سال گذشته تا کنون درگیر رکود شد. اوایل دهه ۹۰ حدود یک میلیون واحد مسکونی در کشور تولید می‌شد که هم‌اکنون این عدد به ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار واحد کاهش یافته است. یکی دیگر از معضلات به دخالت افراد فاقد صلاحیت در بخش ساخت و ساز مربوط می‌شود که عرصه را برای فعالیت مهندسان تنگ کرده است.

جامعه مهندسان جزو دلسوزترین اقشار جامعه هستند و همواره به مسئولیت اجتماعی خود درست عمل می‌کنند. با اینکه دولت در سالهای اخیر تلاشهایی برای افزایش رفاه این قشر انجام داده، به نظر می‌رسد سطح تلاشها به حد مطلوب نبوده و این انتظار از دولت سیزدهم وجود دارد که برنامه‌های جدی برای رفع دغدغه معیشت این قشر زحمتکش در دستور کار قرار دهد.