معاون وزیر صمت: عرضه خودرو در بورس موقتی است

به گزارش زنهار؛ معاون وزیر صمت گفت:با ورود شورای رقابت و بازنگری در قیمت خودرو‌ها، دیگر نیازی به عرضه در بورس نیست، بورس یک راه حل موقت برای حالتی است که ما می‌توانیم بگوییم قیمت گذاری نامتعادل یا غیر واقعی داریم.

متن گفتگوی آقای منوچهر منطقی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در برنامه صف اول ۱۴ اسفند ماه ۱۴۰۱ به تشریح ذیل می‌باشد:
 وقتی می‌گوییم کشوری خودروساز است یعنی چه، آیا باید صفر تا صد یک خودرو را تولید کند یا اینکه درباره خودرو ساز‌های دیگر دنیا کشور‌هایی که اصطلاحاً به آن‌ها خودرو ساز می‌گوییم قاعده به این شکل نیست؟
منوچهر منطقی (معاون صنایع حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت): خودرو دو ویژگی دارد که باید بر روی آن توجه کرد، اولین موضوع اشتغال بالا است و دومین موضوع ارزش افزوده نسبت به سایر صنایع دیگر است، بنابراین هر کسی که می‌آید خودرو را در برنامه ریزی قرار می‌دهد این دو بحث را در نظر می‌گیرد، معمولا به کسی خودرو ساز می‌گویند بتواند خودرو را طراحی کند و نهایتا مالکیت فکری خودرو برای آن باشد و وقتی مالکیت برای آن باشد تصمیم گیری هم با اوست اگر می‌خواهد اشتغال زیاد داشته باشد سعی می‌کند که سهم داخلی سازی را حداکثر کند، معمولاً عددی بین ۶۰ تا ۷۰ درصد است، ولی اگر اشتغال برایش مهم نباشد و ارزش افزوده مهم باشد می‌گوید من از سایر مجموعه‌های دیگر استفاده می‌کنم و تیراژ خودرو را بالاتر می‌برم که بتوانم از آن بخش ارزش افزوده بیشتر استفاده کنم، بنابراین می‌توانیم برای خودرو ساز تعریف دقیقی داشته باشیم این است که توان طراحی و توسعه و تولید محصول را داشته باشند نکته مهم این است که صرفا برای داخل کشور نباشد بخشی برای مصرف ملی باشد و بخش دیگر برای بازار‌های جهانی باشد یعنی اگر صرفا خودرو را برای داخل تولید کنند باز هم برای خودرو ساز بودن یک علامت سوالی می‌گذارند.

در حال حاضر اگر به وضعیت خودمان نگاه کنیم می‌بینیم دو طیف خودرو ساز داریم یک طیف که دو خودروساز بزرگ ما هستند این‌ها توانمندی طراحی و توسعه محصول را دارند و و ارد این وادی شدند حالا مستقل یا اینکه با همکاری فناورانه خودروساز‌های مطرح دیگر دنیا، نکته دیگر این است وقتی وارد طراحی محصول می‌شوید سعی می‌کنید که از توانمندی‌های دیگر دنیا و قابل دسترس است استفاده کنید، اکنون خیلی از خودروسازهایمان با چینی‌ها مراوده دارند، در واقع دسترسی به بعضی از موسسات آن‌هایی که بتوانیم با هم طراحی مشترک کنیم وجود دارد، گروه دوم خودروسازی‌هایی هستند که قطعات را مونتاژ می‌کنند این‌ها ارزش افزوده خیلی بالایی ندارند یعنی حداکثر ۲۰ درصد هستند، بنابراین یکی از راهبرد‌هایی که دادیم این است که خودروساز‌ها را دو طیف کنیم و بگوییم طراحی محصول داریم که همه باید به آن سمت بروند و خوشبختانه خودروساز‌های خصوصی ما در این مورد فکر و مراکز طراحی را ایجاد و با همکاران خارجی یک برنامه میان مدت را برنامه ریزی می‌کنند.
از ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ به این شغل آمدم و با توجه به نکته‌ای که جنابعالی اشاره کردید و با توجه سبقه آمدیم گفتیم یک کار علمی کنیم و طراحی جامع را انجام دهیم بررسی کردیم و دیدیم خودروساز‌های نوین دنیا چه کار می‌کنند که در واقع در قالب یک کتاب آوردیم، دیدیم همه این‌ها دانش بنیان هستند، ترجمه کردیم و گفتیم دانش بنیان یعنی چه، یک کتاب هم دوباره آوردیم که دانش بنیان یعنی طراحی و بر مبنای چه بن سازی نقشش چیست و ... و یک گزارش تحول خودرو درست کردیم در سه فاز؛ فازیک از اسفند سال ۱۴۰۰ تا انتهای اسفند سال ۱۴۰۱ که در واقع به احیای ظرفیت تولید پرداختیم، یک فاز هم از شهریور ۱۴۰۱ شروع می‌شود تا شهریور ۱۴۰۳ که دیگر می‌رویم به آن سمتی که عمده محصولاتمان بر مبنای طراحی‌های بومی باشد و می‌توانیم بگوییم حداکثر اشتراک بین خودروساز‌ها باشد بحث سوم این است که به جایی برسیم که محصولات ما قابلیت صادراتی شدن را داشته باشند، یک بحث دیگر هم به آن پرداختیم ما جمعیتی داریم که درآمد زیادی ندارند و باید یک خودور در شان آن‌ها داشته باشیم در دنیا این مشکل را حل کردند، چون چیزی حدود هفت میلیارد نفر در دنیا هستند که چهار میلیارد آن خودرو ندارند، پس برای آن‌ها باید فکری کنند در دنیا این کار انجام شده است که گفتیم بر مبنای نوآوری مقتصدانه یعنی اینکه شما حداکثر ظرفیت‌های بومی را استفاده کنید، حداقل دور ریز‌ها و مصرف انرژی را داشته باشید منتهی در یک ظاهر کامل و جامع و آن را به مشتریان عرضه کنید، این خودرو‌ها معمولا زیر ۶ هزار دلار است بنابراین می‌توانیم بگوییم نقشه جامعی داریم که با تلاش زیاد موفق شدیم یکسال آن را اجرا کنیم.

سوال: یکی از هشت فرمان رئیس جمهور درباره صنعت خودرو، افزایش ۵۰ درصدی تولید خودرو بوده، این اتفاق چقدر افتاده است، گویا از یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو امسال عبور کرده ایم؟
معاون صنایع حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت: قبل از تحریم، ظرفیت تولید ما ۱/۶ میلیون دستگاه بود نصف شد و ما سه یا چهار سال متوالی با ۷۰۰، ۸۰۰ هزاردستگاه تولید خودرو ادامه دادیم، اولین بحث این بود احیای ظرفیت‌های تولید کنیم، بنابراین در راستای فرمانی که آقای رئیس جمهور دادند، برنامه ریزی کردیم هم خودروساز‌های خصوصی و هم دو خودرو ساز بزرگ، ظرفیت شان ۵۰ درصد افزایش بیابد.
پارسال ۹۴۶ هزار دستگاه خودرو تولید کردیم که یکصد هزار دستگاه در کف پارکینگ بود یعنی ۸۴۶ هزار خودرو را تحویل دادیم، امسال تا اخر اسفند یک میلیون و ۲۶۰ هزار دستگاه خودرو تولید می‌کنیم که در مقایسه با تولید پارسال ۴۵ درصد افزایش خواهد داشت، یکصدهزار دستگاه خودرو هم که کف پارکینگ بود خودروساز‌ها کامل کردند و در واقع یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خودرو را تحویل مشتری دادند که با این حساب حدود ۶۰ درصد تولید خودرو افزایش داشته است. نکته جالب این است که بیشترین رشد تولید را ما در خودروساز‌های خصوصی داشتیم، سهم آن‌ها در سال ۱۴۰۰، هفت درصد بود و موفق شدند آن را به ۱۵ درصد برسانند و در تلاش هستند در سال‌های آتی این رقم را به ۲۰، ۳۰ درصد برسانند، تلاش می‌کنیم این اتفاق در خودرو ساز‌های خصوصی بیفتد و با عمق تولید و مشترک سازی یکسری از قطعات با هم به صورت کنسرسیوم‌های مختلف ظرفیت تولید را به سرعت بالاتر ببریم.

سوال: آیا خودرو سازی خصوصی در ایران پا می‌گیرد یا خیر؟
منوچهر منطقی: بله؛ همه جای دنیا موتور محرک خودرو سازی، بخش خصوصی است، منتهی بخش خصوصی اکنون در زمینه تولید آمده و تجربه خیلی خوبی دارد منتهی این کفایت نمی‌کند و باید عمق ساخت داخلی را بیشتر کند بحث دوم این است که باتوجه به اینکه شرکای خارجی هم دارند به کمک شرکای خارجی کم کم شروع کنند به توسعه مدل‌هایی که علاوه بر اینکه برای مردم جدید است قابلیت صادراتی هم داشته باشد، تلاشمان دقیقا بر روی این نقطه است و تلاش می‌کنیم که شاید در انتهای سال دیگر یک یا دو مجموعه داشته باشیم که این قابلیت را داشته و در این مسیر حرکت کنند.

سوال: برای خودرو‌های اقتصادی چه کار کرده ایم؟
معاون صنایع حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت: بیش از ۶۵ درصد مشتری خودرو‌های ما کسانی هستند که توان خرید خودرو‌های زیر ۱۰ هزار دلار را دارند. با حذف خودرو‌های ارزان قیمت و عدم ارائه خودروی جایگزین، مردم به سمت خرید خودرو‌های دست دوم رفتند، با کمک معاونت علمی و فناوری یک مدل را با ایران خودرو توسعه دادیم در واقع در انتهای سال ۹۹ کارش تمام شد و در کار جدیدی که شروع کردیم آمدیم همان را سه بخش کردیم یک بخش در سایپا است که طراحی شده و شروع کرده اند اجزایش را به قطعه ساز‌های مختلف سفارش دادند که در انتهای بهمن سال آینده در بازار عرضه می‌شود، یک مدل برقی هم داریم که ایران خودرو توسعه می‌دهد یک بخش خصوصی هم اظهار تمایل کرده که از همین پلتفرم استفاده کند و یکصد هزار خودرو تولید داشته باشد در واقع برنامه ریزی کردیم برای ۳۰۰ هزار خودرو، قیمت هدفی هم که دارد سعی می‌کنیم این قیمت حدود ۲۰۰ تا ۲۲۰ میلیون تومان باشد.

سوال: با قیمت‌های امروز؟
منوچهر منطقی: از نظر ارزی اگر بخواهیم نگاه کنیم زیر ۶ هزار دلار است که باید به مشتری عرضه شود.

درباره واگذاری مدیریت خودروساز‌ها قرار بود اتفاقاتی بیفتد، ظاهراً هنوز هیچ اتفاق ملموسی نیفتاده است؟
معاون صنایع حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت: آقای رئیس جمهور در نامه‌ای که نوشته بودند گفتند ظرف سه ماه بروند به آن سمتی که سهام واگذار شود دقیقا اسفند سال قبل بود که آقای وزیر صمت آمدند و هیات مدیره دو خودرو ساز را دعوت کردند و گفتند ما اولین کاری که باید کنیم برای واگذاری باید ارزش گذاری کنیم. دو تیم بزرگ از مجموعه کارشناسان قوه قضاییه آمدند و بر روی قیمت گذاری کار کردند، چون مجموعه خیلی وسیع است قرار بود آخر فروردین ماه تحویل دهند برای سایپا را تیر ماه تحویل دادند و ایران خودرو را شهریور ماه، با توجه به اینکه قیمت گذاری انجام شد خود هیات مدیره‌ها اعلام کردند که اولین سهامی که واگذار می‌شود سهام‌های تودلی است برای سهام تودلی ایران خودرو دو شرکت آمدند و برای سایپا یک شرکت درخواست خرید دادند. در بررسی‌ها مشخص شد هر سه شرکت در واقع یک شرکت است و قابلیت واگذاری را نداشت، با تدبیری که وزیر کردند این است که الان نمی‌شود کلیت را واگذار کرد، ما بیاییم واحد‌های کوچک را واگذار کنیم و بدانیم که ما این نیت را داریم که واگذاری انجام شود.
از ایران خودرو، واحد خراسان را انتخاب کردند و از سایپا دو مجموعه بن رو و پارس خودرو؛ اطلاعیه مزایده را چاپ کردند، برای پارس خودرو دو گروه و برای بن رو دو گروه آمدند که ارزیابی‌های مالی تمام شده دو ارزیابی دیگر هم باید انجام شود که آیا قابلیت واگذاری دارند یکی ارزیابی فنی و مدیریتی است، چون ما باید مجموعه را به کسی دهیم که نسبت به وضعیت فعلی ارتقاء دهد، و یک ارزیابی هم این است که این گروه‌ها صلاحیت کلی از نظر امنیتی برایشان تایید می‌شود یا خیر، این دو در انتهای کار هستند و می‌توانند تصمیم بگیرند که این واگذاری در این دو مجموعه انجام شود.

آیا وزارت صنعت، معدن و تجارت با عرضه خودرو در بورس مخالف است؟
منوچهر منطقی: یک فرایند غلطی را جلو رفتیم مثلا فرض کنید واگذاری در بورس به عنوان یک ایده آل شده است، فرایند غلط این طور است که ما گفتیم که بر روی خودرو‌ها قیمت می‌گذاریم و قیمت را هم تغییر نمی‌دهیم قیمت‌هایی که در حال حاضر روی خودرو است برای سال ۹۹ است، خیلی از عوامل تغییر پیدا کرده، چون این مکانیسم را کسی نمی‌خواهد تغییر دهد بنابراین عرضه در بورس مطرح شد.
وقتی خودرو در بورس عرضه می‌شود رقابت می‌خورد و نهایتا نسبت به قیمت پایه به قیمتی میرسد که در حد قیمت بازار است.
قیمت خودرو در بورس ۶۰ تا صددرصد افزایش قیمت داشت که البته حداقل ۲۰ درصد نسبت به قیمت بازار پایین‌تر بود، این فرایندی است که طی شده، حالا، اما در فرایند عقلایی که شورای رقابت وارد شده است و قیمت‌ها را بازنگری می‌کند قیمت‌ها که تعیین شود دیگر نیازی نیست در بورس عرضه شود می‌تواند بیاید و بر مبنای قیمت پایه‌ای که می‌گذارند مشتری‌ها متناسب با درآمدی که دارند انتخاب کنند، بورس یک راه حل موقت برای حالتی است که ما می‌توانیم بگوییم قیمت گذاری نامتعادل یا غیر واقعی داریم.

قیمت‌گذاری چالش صنعت خودرو
معاون صنایع حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت:روش‌ها در کشور‌های مختلف، متفاوت است، اولین بحث این است که تعداد عرضه بیش از تقاضا است برای اینکه صادرات انجام می‌دهند، بحث دوم علاوه بر تولید یکسری خودرو‌های دیگری هم دارند که وارد می‌شوند بحث سوم این است که طیف جمعیتی را که از نظر قدرت مالی است همه را در برمی گیرد این سه مولفه باعث می‌شود همه به صورت رقابتی عمل کنند.
در واقع هیچ کدام از این سه ویژگی در کشورمان وجود ندارد، یک این است که ظرفیت تولید نسبت به تقاضا پایین‌تر بود که سال آینده برطرف میشود. نکته بعدی اینکه می‌توانیم تقاضارا پاسخگو باشیم، تقاضایی که در شرایط نرمال انباشته نشده باشد و خودرو هم کالای سرمایه‌ای نباشد، با برنامه ریزی تولیدی که برای سال آینده کردیم حداقل ۱/۸ خودرو عرضه خواهد شد که انتظار می‌رود شرایط را مطلوب کند. نکته‌ای وجود دارد که شورای رقابت می‌گوید جایی قیمت گذاری می‌کند که انحصار وجود داشته باشد بنابراین به آن سمت می‌رویم که عوامل انحصار که این سه عامل است به نوعی از بین ببریم.

سوال: حذف قرعه کشی به کجا رسیده است؟
منوچهر منطقی: اتفاقی که در دنیا افتاده این است که بعد از کرونا درخواست برای خودرو بالا رفته است و در حال حاضر در کشور‌های مختلف صف انتظاری تشکیل شده و هر کسی درخواست خودرو دارد باید وارد این صف شود و مبلغی را بپردازد، ​ ما هم خواستیم از این پدیده استفاده کنیم و گفتیم هر کسی که متقاضی خودرو است حتما به او خودرو داده می‌شود، اما در ایران یک صف درست می‌کنیم، همه متقاضایان فکر می‌کنند اگر روز اول پول خود را پرداخت کنند در صف اول قرار می‌گیرند و این امر باعث به هم ریختگی و تقلب‌های مختلف می‌شود.
ما گفتیم همه متقاضیان پول را با خیال راحت پرداخت کنند تا همه به صورت یکسان از این کار بهره‌مند شوند، زیرا ساز و کاری وجود دارد که به صورت رندم آمار را به هم می‌ریزد و بعد بر مبنای بهم ریختگی منظم می‌کند در واقع کاری آماری است که در تمام دنیا این کار انجام می‌شود تا متقاضیانی که در ابتدا پول واریز کرده اند خود را ذیحق نداند و ما توانستیم این کار را انجام دهیم اینطور نیست که هر کسی اول مراحل را طی کرد به او زودتر خودرو واگذار خواهیم کرد.

سوال: چرا هر که زودتر آمد درست نبود؟
معاون صنایع حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت: معمولاً​ در این حالت تقلب‌های مختلف اتفاق می‌افتد، چون ما سوابق را داریم، راه دیگر این بود مکانیزمی ایجاد شود آن کسی که بیشتر پول واریز کرده در اولویت قرار گیرد، ​ اگر ببینیم این مکانیزم پاسخگو است، می‌تو انیم آن را انجام دهیم.