بازی نظام‌های بازنشستگی با مشارکت نیروی کار

به گزارش زنهار از اتاق تهران، اصلاح نظام بازنشستگی یکی از اهداف مهم دولت هاست. نکته مهم این است که اشتغال  افراد با توجه به نظام های بازنشستگی، به دلیل شرایط نظام بازنشستگی کوتاه نشود، جامعه بتواند از مشارکت اقتصادی سالمندان استفاده کند و بازنشستگان از مزایای خوبی بهره مند شوند. در نظام های بازنشستگی آنچه بر تصمیم شاغلان برای بازنشسته شدن اثر دارد، در وهله نخست حق استفاده از مزایای بازنشستگی پیش از موعد و در سن سالمندی، دوم، مزایای بازنشستگی سخاوتمندانه  و سوم مالیات ضمنی نهایی مرتبط با آن است.

در سال های آینده، افزایش جمعیت  سالخورده به کاهش شدید نیروی کار فعال در کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه تبدیل شود. بااین حال، باتوجه به بعضی مطالعات که که مشارکت بیشتر نیروی کار مسن تر را موجب افزایش رفاه در بسیار از کشورها ثابت کرده، قرار نیست سالمندی جمعیت به چالشی برای کشورهای رو به رشد تبدیل شود. به ویژه که می توان از فرصت دریافت مالیات از مشارکت این جمعیت استفاده کرد.

بعضی کشورهای عضو در سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه، با برقراری نرخ مالیات ضمنی بر کار دائم در نظام بازنشستگی سالمندی و دیگر برنامه های جابه جایی اجتماعی، از مشارکت این جمعیت به عنوان فرصتی برای درآمدزایی دولت استفاده می کنند.

نرخ مالیات ضمنی در کشورهای اروپایی نسبت به ژاپن، کره جنوبی و کشورهای انگلیسی زبان و کشورهای اسکاندیناوی بیشتر است. با این حال، ضرائب همبستگی ساده بین کشوری نشان می دهد این نرخ مالیاتی، کارگران مسن تر را مجاب می کند تا تصمیم به بازنشستگی خود را جلو بیندازند.

درآمریکای لاتین که گسترده ترین نظام های بازنشستگی در بخش عمومی را خارج از کشورهای OECD اروپای شرقی، حوزه بالتیک و روسیه دارد، نگرانی هایی درباره هزینه های بودجه ای، محدود شدن پایه مالیات بر حقوق، مشکلات اداری و پوشش نابرابر وجود دارد. بعضی از این کشورها مثل شیلی تلاش کردند با اجرای برنامه های بازنشستگی مشارکتی که بخش خصوصی هم در آن شرکت می کند، نظام بازنشستگی را بهبود ببخشند.

یک بررسی ایرانی تلاش کرده نظام های بازنشستگی و اثر آن بر مشارکت نیروی کار را در کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه بررسی کند. پژوهشگران در این بررسی به این نتیجه رسیده اند که بین سن بازنشستگی سالمندی و نرخ مشارکت نیروی کار رابطه منفی وجود دارد. بنابراین برای افزایش نرخ مشارکت نیروی کار باید سن معیار بازنشستگی را کاهش داد. هم چنین آن ها می گویند هرچه نرخ مالیات بر کار افزایش پیدا کند، نرخ مشارکت نیروی کار کاهش پیدا می کند. یعنی زمانی که نرخ مالیات بر کار بیشتر شود، انگیزه نیروی کار برای کار کردن کاهش پیدا می کند، بنابراین مشارکت نیروی کار هم کاهش پیدا می کند.   آن ها هم چنین می گویند اگر سن معیار بازنشستگی بیشتر شود، نرخ مشارکت نیروی کار کمتر می شود. بدیهی است اگر سن معیار بازنشستگی بیشتر شود، افراد در حال کار کردن مدت زمان بیشتری کار می کنند و افراد کمتری فرصت کار کردن پیدا می کنند، همین مشارکت نیروی کار را کاهش می دهد.

برای مطالعه بیشتر مقاله «بررسی تاثیر سن بازنشستگی بر نرخ مشارکت نیروی کار در کشورهای OECD» را بخوانید. این مقاله در نشریه اقتصاد کاربردی در پاییز سال ۱۴۰۰ منتشر شده است.