قرص ضدبارداری مردانه به زودی از راه می‌رسد
بزرگ‌ترین اختراع تاریخ بشر چیست؟ برخی ممکن است بگویند چرخ، برخی دیگر نان برش‌خورده را بزرگ‌ترین اختراع بشر می‌دانند. اما استدلالی قوی هست که می‌گوید هیچ ماده‌ای بیش از قرص جلوگیری از بارداری جامعه را متحول نکرده است.
به گزارش زنهار، این قرص که در دهه ۱۹۵۰ در ایالات متحده آمریکا ساخته شد، به نماد آزادی جنسی تبدیل شد که جزئی از جنبش آزادی زنان دهه ۶۰ و ۷۰ بود. از زمانی که سازمان ملی خدمات سلامت بریتانیا، ان‌اچ‌اس (NHS) آن را معرفی کرد، بیش از ۶۰ سال می‌گذرد و همچنان روش اصلی پیشگیری از بارداری تقریبا یک‌سوم زنان در سن باروری در بریتانیا است و بیش از ۱۵۰ میلیون زن در سراسر جهان از آن استفاده می‌کنند.
با این حال، گرچه هر دو قرص ترکیبی و «قرص کوچک» غالبا به منزله نماد مدرنیته‌ــ و نقاط عطف فمنیست ــ مطرح می‌شوند، ظهور این دارو‌های خوراکی جلوگیری از بارداری هم بار پیشگیری از بارداری را بر دوش زنان گذاشته است. این قرص از یک طرف آزادی جنسی داد؛ از طرف دیگر، درک مسئولیت جنسی؛ بنابراین تا سال‌ها بعد، یک سوال در مراکز پزشکی بی‌جواب باقی ماند: پس پسر‌ها چی؟
ایده قرص جلوگیری برای مردان سال‌های سال رویا بود، اما مواقعی هم آرزویی محال به نظر می‌رسدــ عمدتا برای زنانی که می‌بینند این قرص به لکه‌بینی، ایجاد لخته خون یا افسردگی منجر می‌شود. با وجود آنکه نتایج نشان می‌دهد دارو‌های جلوگیری مردانه در پیشگیری از بارداری موثرند، کارآزمایی‌های متوالی روی این دارو‌ها ادامه نیافته است؛ به این دلیل که این دارو‌ها عوارض جانبی بسیار «نامطلوبی» دارند‌ــ یک تودهنی محکم به تمام افرادی که مجبورند عوارض جسمی و روحی بسیاری از روش‌های پیشگیری از بارداری فعلی را بپذیرند. با این حال همه این‌ها به‌زودی تغییر می‌کند.
کمتر از دو هفته پیش، دانشمندان فاش کردند که در ساخت قرص جلوگیری از بارداری برای مردان به پیشرفت‌هایی دست یافته‌اند. آزمایش‌ها تاکنون فقط روی موش‌ها انجام شده، اما [نتایج]به‌قدری دلگرم‌کننده بوده‌اند که نشان می‌دهد قرص ضدبارداری خوراکی موثر و برگشت‌پذیر برای مردان ظرف چند سال آینده به بازار عرضه می‌شود.
این داروی جدید برخلاف قرص‌های جلوگیری زنانه هورمونی نیست، یعنی بر تستوسترون تاثیر ندارد یا عوارض جانبی مرتبط با هورمون ایجاد نمی‌کند. در عوض، کلید «اسپرم‌ــ‌شنا» را هدف قرار می‌دهد و اسپرم را برای چند ساعت متوقف می‌کند. این مطالعه که ۱۴ فوریه منتشر شد، نشان داد این دارو تا یک ساعت بعد از مصرف ۱۰۰ درصد موثر است. بعد از سه ساعت، اثربخشی قرص به ۹۱ درصد کاهش می‌یابد و این‌طور به نظر می‌رسد که تاثیرش تا ۲۴ ساعت بعد به کل از بین می‌رود. بنابراین، آیا انقلاب جنسی جدیدی در راه است؟ آیا مردان پیش از رابطه جنسی قرص خواهند خورد؟ و واکنش آن‌ها به این مسئله چیست؟
دکتر گرت نای مدرس ارشد دانشکده پزشکی چستر، متخصص سلامت مادر و جنین و غدد درون‌ریز است. او می‌گوید: «ایده قرص جلوگیری مردانه فوق‌العاده است. سال‌ها است که بار پیشگیری از بارداری بر دوش زنان است و این تا حدی به دلیل گزینه‌های نسبتا محدود برای مردان‌ــ استفاده از کاندوم یا وازکتومی است.» او می‌گوید این وضعیت بیشتر محصول فیزیولوژی است: «مردان مرتب اسپرم تولید می‌کنند، در مقابل، زنان طبق الگویی نسبتا منظم یک تخمک آزاد می‌کنند.»
او می‌گوید که تاکنون «برای توقف تولید اسپرم و حفظ باروری مشکلاتی وجود داشته که به همین دلیل پیشرفت کند بوده است.» به نظر او، قرص جدید مردانه امیدوارکننده است، اما می‌افزاید هنوز خیلی مانده است تا انسان از آن استفاده کند.
دکتر نای معتقد است جدا از مسائل فیزیولوژیکی، پذیرش گسترده آن به موضوع مقایسه خطر و فایده بستگی دارد. او می‌گوید: «می‌توانم تصور کنم که بسیاری از مردان عوارض جانبی احتمالی این دارو را در مقابل فواید آن قرار می‌دهند. مخاطرات رابطه جنسی ناامن [محافظت‌نشده]برای زنان زیاد است، اما برای مردان این‌طور نیست. بنابراین، برای درگیر شدن با شکل‌های جدیدتر پیشگیری از بارداری که به طور مثال حتی خطر کاهش میل جنسی را نیز به دنبال دارد، تمایل کمتری در آن‌ها می‌بینیم.»
بنابراین مهم‌ترین سوال این است که مردان برای آسان‌تر کردن زندگی شریک جنسی خود حاضرند چقدر ریسک کنند؟
تیم (نام مستعار) که بیست و چند ساله است، می‌گوید: «فمنیست درونم می‌گه به جهنم، آره!». اما این را هم می‌گوید که، چون اکنون هیچ دارویی مصرف نمی‌کند، مصرف این دارو تغییری در سبک زندگی‌اش محسوب می‌شود: «احتمالا باید نگران این باشم که باعث ناباروری من می‌شه.»
هری (نام مستعار) که تقریبا همسن است، نگرانی‌های مشابهی دارد. او می‌گوید: «اگر موثر و بی‌خطر باشد، این کار رو می‌کنم.»، اما این را هم می‌گوید که «هر داروی جدیدی برای جلب اعتماد مشکلاتی دارد‌ــ بدیهی است که این قرص پتانسیل سودآوری زیادی دارد، به همین دلیل فکر می‌کنم برخی شرکت‌ها عوارض جانبی احتمالی‌اش را به طور کامل بررسی نمی‌کنند.» هری موضوع مهم دیگری را در مورد امنیت جنسی مطرح می‌کند.
او می‌گوید: «به نظرم خطرش این است که مرد‌ها فکر کنند این قرص جایگزین کاندوم است، در صورتی که روی [پیشگیری از]بیماری‌های مقاربتی تاثیری ندارد.»
جیمز (نام مستعار) ۴۲ سال دارد و معتقد است: «خوب است که هرکسی مسئولیت کارش را بپذیرد و بهتر است فقدان تعادل در رابطه با شریک زن را درست کنیم.»
او اساسا با موضوع عوارض جانبی احتمالی مشکلی ندارد و ادعا می‌کند که آن‌ها را «به همان شیوه دارو‌های دیگر» ارزیابی می‌کنم. همچنین اعتراف می‌کند که میزان تحملش حدی دارد: «شریک‌هایی داشته‌ام که این قرص بدنشان را نابود کرده بود، بنابراین از آن‌ها کاملا حمایت کردم تا اصلا آن را مصرف نکنند و به سایر روش‌های پیشگیری اتکا کردم. اگر آن بلا سر من بیاید، حتما احتیاط می‌کنم و می‌دانم چیز‌هایی مثل کاندوم همچنان برای هر دو ما گزینه بهتری خواهد بود.»
با اینکه جیمز فکر می‌کند قرص مردانه ضدبارداری به تغییری مثبت در مبحث مسئولیت سلامت جنسی و ایمنی منجر می‌شود، به نظر می‌رسد او نیز مانند هری تا حدی نگران این است که مرد‌ها قرص جلوگیری مردانه را به جای کاندوم استفاده کنند. او می‌گوید: «درباره لذت بیشتر [سکس]بدون کاندوم حرف‌هایی به سبک اندرو تیت زیاد زده‌اند، اما خب باشه بچه‌ها، حالا دیگر برایش قرص درست کرده‌اند.»
جالب است بدانید با اینکه همه مردانی که با آن‌ها گفتگو کردم، شخصا ایده مصرف قرص جلوگیری مردانه را‌ــ دست‌کم در حرف‌ــ مثبت ارزیابی کردند، بیشترشان این را هم گفتند که ممکن است سایر مردان تمایلی به آن‌ها نداشته باشند. مثلا جیمز پیش‌بینی کرد تاحدی به دلیل چیزی باشد که آن را «ناآگاهی از مشکلاتی که زنان با آن‌ها روبرو شده‌اند» توصیف کرد و تفکر عام درباره اینکه «این مشکل من نیست»، «مقاومت شدیدی» به مصرف این دارو وجود داشته باشد. هری افزود: «ممکن است مرد‌ها بگویند: خیالت راحت، من قرص مردانه می‌خورم، اما این کار را نکنند.»
تصمیم به مصرف این قرص برای برخی از مردان به وضعیت رابطه‌شان بستگی دارد. گرگ (نام مستعار) به من می‌گوید: «اگر مجرد بودم از قرص جلوگیری مردانه استفاده نمی‌کردم. اما وقتی در رابطه‌ای و قطعا در رابطه فعلی‌ام که در آن لوازم پیشگیری از بارداری شریکم تمام می‌شود، با رغبت از قرص‌های مردانه استفاده می‌کنم ــ با این فرض که خطرش به اندازه قرص زنانه باشد.»
البته گرگ هم پیش‌بینی می‌کند که ممکن است او استثنا باشد و این در مورد همه مرد‌ها صدق نکند. او می‌گوید: «همسن و سال‌های من قرص مردانه مصرف نمی‌کنند، چون قرص زنانه‌اش هست. می‌دانم که این استدلال مزخرفی است [اما]متاسفانه حقیقت دارد. با این حال، فکر می‌کنم این عقیده از ناآگاهی در مورد قرص جلوگیری زنان نشات می‌گیرد، چون مرد‌های کمی‌اند که از تاثیر واقعی آن روی زندگی زنان درک درستی داشته باشند.».
اما فیبی، دوست‌دختر گرگ، موافق قرص مردانه است. او به من می‌گوید: «من فکر می‌کنم قرص جلوگیری مردانه تنها راهی است که می‌توان در دیدگاه جامعه در مورد مسئولیت‌پذیری جنسی درباره بارداری، بیماری‌های مقاربتی و جنسیت زنانه پیشرفتی معنادار ایجاد کرد.» برای او این انتخاب روشن است: «اگر بعد از بچه‌دارشدنم قرص جلوگیری مردانه وجود نداشت، لوله‌هایم را می‌بستم. عوارض جانبی دارو‌های ضدبارداری به قدری زیاد است که نمی‌توانم مصرفشان را تا یائسگی ادامه بدهم.»
بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده ظرف پنج سال گذشته نشان می‌دهد که مردان به تعداد زیاد از قرص مردانه استفاده می‌کنند. نظرسنجی یوگاو (YouGov) در سال ۲۰۱۸ نشان داد که ۳۰ درصد مردان بریتانیایی به مصرف این قرص تمایل دارند‌ــ تقریبا همان درصدی که امروزه زنان در بریتانیا از قرص ضدبارداری استفاده می‌کنند. این رقم بین مردان ۲۵ تا ۴۹ ساله در واقع به ۴۰ درصد می‌رسد. شاید مهم‌ترین نکته‌ای که نشان می‌دهد درک روزافزونی باشد که وضعیت فعلی به قدر کفایت خوب نیست.
آلیس پلتون، بنیان‌گذار د لوداون (The Lowdown) یک پلتفرم پیشرو در زمینه سلامت باروری و جنسی در بریتانیا، معتقد است: «کل فضای پیشگیری از بارداری به‌شدت نیازمند نوآوری و سرمایه‌گذاری است.»
او صنعت داروسازی را مقصر می‌داند: «برای جلوگیری از بارداری، هزاران راه جدید و ابتکاری وجود دارد، اما این صنعت نمی‌خواهد برای توسعه روش‌های جدید جلوگیری از بارداری یا شیوه‌های پیشگیری از بارداری مردان زمان و پول بیشتری صرف کند.» او می‌گوید این امر دلایل متعددی دارد؛ از هزینه بالا و دشواری تولید دارو‌های ضدبارداری گرفته تا نگرانی شرکت‌های داروسازی از اینکه هر روش جدید مردانه‌ای به تضعیف بازار تثبیت‌شده دارو‌های ضدبارداری زنانه منجر شود.
پلتون معتقد است علاوه بر این، جنبه‌های عملی دورنمای تولید داروی جلوگیری مردانه «سوال‌های جالبی» را در مورد مسئولیت و قدرت تصمیم‌گیری در روابط جنسی برمی‌انگیزد: «آیا باید از مردان بخواهیم برای اثبات وضعیت جلوگیری از بارداری، مثل واکسن «گذرنامه ضدبارداری» داشته باشند؟ اگر مردی به زنی که دارد او را برای رابطه جنسی موقت به خانه می‌برد، بگوید که قرص مصرف می‌کند، چه احساسی به زن دست می‌دهد؟»
انتخاب گزینه‌های پیشگیری از بارداری ممکن است موضوعی کاملا شخصی باشد، اما به مسائل به‌مراتب گسترده‌تر در مورد اخلاق، جامعه و استقلال بدنی هم به‌شدت مرتبط است. دکتر الیزابت کلوئی رومانیس، استادیار زیست‌قانون (Biolaw) در دانشگاه دورهام، به‌تازگی به شیوه ارتباط پیشگیری از بارداری با مقررات دولتی فرزندآوری پرداخته است.
او می‌گوید: «این قرص برای زنان سفیدپوست همواره نماد آزادی بود، اما این قضیه در مورد زنان سیاه‌پوست و زنان بومی ایالات متحده آمریکا صادق نیست، چون ابزار دیگری است که دولت با آن کنترل می‌کند چه کسانی و در چه شرایطی قادر به فرزندآوری‌اند.»
او به کتاب «فقط قرص بخور: بار ناهموار سیاست فرزندآوری» نوشته کریستال لیتل‌جان استناد می‌کند که در آن، سابقه پیچیده بین رنگین‌پوستان و جلوگیری از بارداری طولانی‌مدت به دلیل خشونت دولتی بررسی شده است و می‌گوید هر روش جدید پیشگیری از بارداری درباره اینکه «این اختراع برای چه کسی است و از نظر ساختاری چه کسی احتمالا بیشترین آسیب توسعه آن را متحمل می‌شود» سوال‌هایی را برمی‌انگیزد.
درنهایت، با توجه به اینکه تست‌های پیشگیری از بارداری هنوز حول محور موش‌ها می‌چرخد نه مردان، بنابراین تمام این سوال‌ها همچنان در قلمرو فانتزی مطرح‌اند. با این حال شاید تصور واقعیتی متفاوت بخش مهمی از این کار باشد. به قول رومانیس، بیشتر قرن بیستم «به جای آنکه در وهله اول ببینیم چطور می‌توانیم جلو زنده ماندن اسپرم را بگیریم، تمرکزمان روی این بود که چطور جلو بارداری را بگیریم. تصور کنید اگر فقط ۱۰۰ سال پیش درباره فرزندآوری کمی کمتر مردسالارانه فکر می‌کردیم‌ــ شاید امروز قرص جلوگیری مردانه داشتیم.»