نجات روزانه ۳۰ کودک از سقط
گروه‌های مردمی نفس در آستانه سومین سال فعالیتشان در ۹۴ شهرستان فعالند و به آمار انصراف روزانه ۳۰ سقط رسیده‌اند.
به گزارش زنهار؛ دو سال پیش حوالی همین روزها (۳۰اردیبهشت) بود که گروهی از متخصصان و کارشناسان علوم پزشکی شهر مشهد در جریان آمار تکان‌دهنده سقط جنین سالم و مشروع قرار گرفتند و تصمیم گرفتند اقدامی برای کاهش این آمار انجام دهند. نتیجه این حرکت، تشکیل نخستین مرکز مردمی «نفس» در مشهد بود که این روزها وارد سومین سال فعالیتش شده و تاکنون ۲هزار کودک را از سقط نجات داده است. در ادامه هم‌اکنون فعالیتشان در ۲۸استان کشور گسترش یافته و ۹۴مرکز فعال هم دارند.
حالا معاونت بهداشت وزارت بهداشت بر این طرح نظارت مستقیم دارد و دانشگاه‌های علوم پزشکی هم در این زمینه فعال شده‌اند.
سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت چند روز پیش اعلام کرد تنها در استان زنجان طی یک‌سال اخیر جان ۴۰۰نوزاد در معرض سقط نجات یافته است. نفس مخفف «نجات فرزندان سقط» است و حالا فعالان مردمی نفس از انصراف روزانه ۳۰خانواده از سقط و نجات جان حدودا ۳۰کودک در کشور خبر می‌دهند. هرچند که به‌گفته خودشان هنوز سهم‌شان از آمارهای نگران‌کننده سقط‌های روزانه (بیش از هزار مورد) بسیار اندک است، اما به هر صورت هر انصراف از سقط هم یک موفقیت بزرگ برایشان به‌شمار می‌رود. طرحی که به‌نظر می‌رسد درکنار سایر اقدامات دولت در راستای قانون جوانی جمعیت، پوشش بیمه‌ای درمان ناباروری، تاکید بر ورود همه نهادهای مسئول در نظارت بر سقط‌جنین و... بتواند کشور را از سالخوردگی نجات دهد.
مداخله‌گران سقط فقط پزشکان و ماماها نیستند
«مراکز نفس سومین سال فعالیتشان را آغاز می‌کنند؛ فعالیتی که از مشهد آغاز و به سرعت در سطح کشور پخش شد. امروز مراکز نفس در ۲۸ استان کشور (به‌جز تهران، البرز و کهگیلویه و بویراحمد) فعال است و در ۹۴شهرستان هم شعبه فعال دارد.» محسن ذاکریان، دبیر قرارگاه کشوری مرکز مردمی نفس با اعلام این مطلب درباره فعالیت‌های این مراکز به همشهری توضیحات بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «۳کار در مراکز نفس انجام می‌شود؛ آموزش و فرهنگسازی، شناسایی و حمایت. در گام اول ما شبکه مسائل منتهی به سقط را به‌طور کامل بررسی کردیم و کار پژوهشی کیفی و کمی خوبی در بخش‌های مختلف سقط از جمله اجتماعی، اقتصادی، عرفی، فرهنگی، اعتقادی و... در حال تکمیل‌شدن است و به‌صورت کامل روی آنها کار فرهنگسازی و آموزش صورت می‌گیرد.»
ذاکریان درباره شناسایی خانواده‌هایی که قصد سقط جنین دارند هم بیان می‌کند: «شناسایی بسیار سخت است چون سقط‌ها عمدتا به‌صورت زیرزمینی انجام می‌شود. سیاست مراکز نفس در این‌باره این بوده که به سراغ مداخله‌گران سقط رفتیم تا آنها را اقناع و همراه خودمان کنیم. ابتدا تصور می‌کردیم تنها با تعدادی از پزشکان، ماماها و داروسازان مواجه باشیم اما به‌تدریج متوجه شدیم مداخله‌گران سقط بسیار فراتر هستند. حتی عطاری‌ها، فروشندگان شوینده‌های بهداشتی، آرایشگاه‌های زنانه، مزون‌ها، باشگاه‌های ورزشی و فضای مجازی هم اقداماتی برای سقط وجود داشت. در این‌باره با اتحادیه‌ها و انجمن‌های مرتبط ارتباط گرفتیم و نسبت به موضوع سقط به آنها اطلاع‌رسانی کردیم.
تعدادی از این افراد با ما همراه شدند یا خانواده‌ها را به ما ارجاع می‌دهند یا آنها را نسبت به انصراف از سقط جنین ترغیب می‌کنند. تعدادی از این افراد هم با وجود اینکه با ما همراه نشدند اما حداقل خودشان را درگیر این گناه و جرم نمی‌کنند.»
او درباره سومین حوزه، یعنی حمایت هم توضیح می‌دهد: «خانواده‌ای که تصمیم به سقط می‌گیرد زمانی که به مراکز نفس مراجعه می‌کند، کار ما حمایت از آنهاست؛ حمایت فکری، روانی و مشاوره‌ای. در برخی موارد هم حمایت‌های مالی با کمک خیران و گروه‌های مردمی صورت می‌گیرد و گاهی اوقات حمایت‌های قانونی با همکاری سازمان‌های مختلف.»
۹۰درصد موفقیت برای انصراف از سقط
به‌گفته دبیر قرارگاه کشوری مرکز مردمی نفس، جنس کار مداخله‌گران نفس، اقناعی است؛ هم درباره مداخله‌گران سقط که دیگر در این‌باره کاری انجام ندهند و هم درباره خانواده‌ها که از این کار منصرف شوند. در این مسیر اتفاق مثبتی رخ داده است. او در توضیح بیشتر بیان می‌کند: «آمار سقط‌ها در کشور بیش از آن چیزی است که بیان می‌شود. با تشکیل گروه‌های نفس حتی در شهرهای کوچک با بافت مذهبی متوجه شدیم که این آمارها بسیار بالاست. اما اگر همان سقط روزانه هزار مورد در کشور را هم درنظر بگیریم، با اقدامات انجام‌شده از سوی گروه‌های نفس حدود ۳درصد سقط‌های جنین در کشور روزانه شناسایی می‌شود.
روزانه ۳۰متقاضی سقط به مراکز نفس در سطح کشور مراجعه حضوری یا تلفنی دارند که با توجه به این کوه یخ پنهان در کشور که دسترسی به آن کار سختی است، این آمار نسبتا موفق است. پس از مرحله شناسایی، انصراف است و اکنون در برخی مراکز که بسیار باسابقه هستند، بالای ۹۰درصد موفقیت در انصراف از سقط داریم؛ یعنی کسانی که تماس می‌گیرند تقریبا از سقط منصرف می‌شوند. این خانواده‌ها با ما مرتبط شده‌اند و کد ملی آنها در سامانه‌های ما ثبت شده، عکس فرزندانشان را به ما می‌دهند و از ما تشکر می‌کنند که مانع از مرگ فرزندانشان شده‌ایم. به‌طور کلی می‌توان گفت این مراکز روزانه مانع از ۱۵سقط جنین هستند و به‌صورت غیرمستقیم (تأثیر روی پزشکان و ماماها)، همین عدد ۱۵ انجام‌نشدن عمل سقط وجود دارد.»
اقدامات نفس پلیسی نیست
«گروه‌های نفس کار پلیسی و انتظامی انجام نمی‌دهند چون می‌دانیم که در این موضوع نتیجه لازم را ندارد. البته در قانون برای مداخله‌گران سقط مجازات درنظر گرفته شده اما هدف ما تعطیل‌کردن کار مداخله‌گرها نبود، چراکه اگر تعطیل می‌شدند، فعالیت‌هایشان به شکل زیرزمینی ادامه پیدا می‌کرد.» ذاکریان با بیان این مطلب از افزوده‌شدن برخی مداخله‌گران سقط به گروه‌های مردمی نفس خبر می‌دهد و می‌گوید: «ماماهایی داریم که پیش از این در یک شهرستان جزو مداخله‌گران اصلی سقط بودند اما امروز جزو منصرف‌کنندگان اصلی هستند.
مادرانی هم داریم که در گذشته به‌دلیل ناآگاهی از موضوع، کودکانشان را سقط کردند و اکنون برای جبران آن مسئله با ما همراهی می‌کنند تا کودکان دیگر را نجات دهند.» او درباره تخریب‌هایی که در این مدت نسبت به اقدامات گروه‌های نفس صورت گرفته، بیان می‌کند: «هر اقدامی که در جامعه در جهت احیای اخلاق انجام می‌شود، برای کسانی که به‌دنبال از بین بردن ارزش‌ها و اخلاق هستند، خوشایند نیست و با آن مقابله می‌کنند.» ذاکریان البته در دسترس بودن قرص‌های سقط جنین را هم یکی از مشکلات این حوزه می‌داند و می‌گوید: «وزارت بهداشت و مراجع قضایی و انتظامی باید اهتمام جدی در این‌باره داشته باشند. این قرص‌ها بیمارستانی هستند اما در سطح جامعه به‌راحتی عرضه می‌شود.
این مسئله باعث می‌شود که مردم متوجه غیرقانونی‌بودن و حساسیت این موضوع نباشند و تصور می‌کنند که مسئله مهمی نیست. آمار قابل‌توجه در این‌باره سنجه میزان مرگ مادران باردار در دنیاست که در آمار کلی مادرانی که جانشان را در دنیا از دست می‌دهند، از هر ۸مادر یک نفر به‌دلیل عوارض سقط جنایی می‌میرد و این مسئله حائز اهمیت است. ۲۵مادر دیگر هم با عوارض جسمی ناشی از سقط ازجمله دردهای لگنی و کمر، ناباروری ثانویه، خونریزی و... مواجه هستند.»