روسیه و جزایر سه‌گانه؛ خنجری از پشت

به گزارش زنهار ، هومان دوراندیش در عصر ایران نوشت: حمایت روسیه از موضع امارات در قبال جزایر سه‌گانۀ ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک، با واکنش وزارت خارجۀ ایران مواجه  و حتی سفیر روسیه نیز به وزارت خارجه احضار شده است.

چنین موضعی را چند ماه قبل، دولت چین هم اتخاذ کرد و به نظر می‌رسد چین و روسیه به هیچ وجه نمی‌خواهند رضایت جمهوری اسلامی ایران را به بهای از دست دادن رضایت کشورهای عربی منطقۀ خلیج فارس به دست آورند.

روسیه که این روزها مدام از اصطلاح "خنجر زدن از پشت" استفاده می‌کند، خودش هم در میانۀ جنگ اوکراین، با موضعی که علیه تمامیت ارضی ایران گرفت، نشان داد  در خنجر زدن از پشت تبحر دارد!

در یکی دو هفتۀ اخیر ابتدا پوتین شورش گروه واگنر را "خنجری از پشت" نامید و سپس یکی از مقامات سیاست خارجی روسیه، موافقت ترکیه با بازگشت پنج فرماندۀ گردان آزوف به اوکراین را با چنان تعبیری توصیف کرد.

در واقع روس‌ها در بحبوحۀ جنگ اوکراین انتظار نداشتند گروه واگنر و همین طور ترکیۀ اردوغان که سیاست متوازنی را در قبال آمریکا و روسیه دنبال می‌کرد، مواضعی اتخاذ کنند که آشکارا به زیان روسیه در جنگ باشد.

بنابراین پوتین دچار این احساس شده‌ که پریگوژین و اردوغان از پشت به او خنجر زده‌اند؛ چراکه ظاهرا خیال کرملین از بابت موضع‌گیری گروه واگنر و کشور ترکیه در قبال جنگ اوکراین راحت بود. گروه واگنر مزدور کرملین بود، ترکیه هم نشان داده بود می‌خواهد در میانۀ واشنگتن و مسکو، وسط‌بازی کند.

  اما پریگوژین با شورش و حرکت به سمت مسکو، اقتدار پوتین را مخدوش کرد، اردوغان هم ابتدا فرماندهان گردان آزوف را به اوکراین بازگرداند و سپس موافقتش با پیوستن سوئد به ناتو اعلام کرد.

  اما موضع روسیه در قبال جزایر سه‌گانۀ خلیج فارس، آن هم در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران از سوی غرب متهم است به حمایت نظامی از روسیه در جنگ اوکراین، شگفت‌انگیز است. روسیه به خوبی می‌داند ایران از سوی غرب تحت فشار است برای تغییر موضع در قبال جنگ اوکراین.

  اگرچه مقامات سیاسی کشورمان ادعای حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین را رد کرده‌اند، ولی حمایت لفظی جمهوری اسلامی از روسیه در این جنگ، قابل انکار نیست. اینکه روسیه به اوکراین حمله کند و وزارت خارجۀ ایران بگوید مقصر آغاز این جنگ، آمریکا و ناتو هستند، هر طور حساب کنیم، موضعی علیه تهاجم روسیه به اوکراین محسوب نمی‌شود.

  شهرهای اوکراین را نیروی هوایی روسیه دارد نابود می‌کند، ولی رییس‌جمهور و وزیر خارجۀ ایران در اظهار نظرهایشان دربارۀ جنگ اوکراین، دربارۀ توسعۀ ناتو به سمت روسیه اظهار نگرانی کرده‌اند نه بابت کشته شدن مردم اوکراین و تخریب شهرهای این کشور در اثر بمباران و موشک‌باران نیروی هوایی روسیه.

  اینکه اوکراین عضو ناتو شود، مشکل روسیه است نه مشکل ایران؛ زیرا ما همین الآن هم ناتو را بیخ گوش خودمان داریم. ترکیه عضو ناتو و همسایۀ ما است. اوکراین که کلی از ما فاصله دارد.

   به هر حال مقامات سیاسی کشورمان تا‌کنون حملات نظامی روسیه به اوکراین را محکوم نکرده‌اند و به جای آن ترجیح داده‌اند غرب را بابت این حملات محکوم کنند. چنین موضعی، آشکارا تبعاتی دارد که جمهوری اسلامی ایران به هر دلیل پذیرش آن تبعات را مفیدتر از محکوم کردن حملات روسیه به اوکراین ارزیابی کرده است.

  در چنین شرایطی، روسیه هم‌سو با کشورهای عربی منطقه، تمامیت ارضی ایران را زیر سؤال برده است. چنین اقدامی در این برهۀ زمانی، قطعا مصداق خنجر زدن از پشت است. اگر روسیه قبل از آغاز جنگ اوکراین چنین موضعی در قبال جزایر سه‌گانۀ خلیج فارس اتخاذ می‌کرد، موضعش نهایتا با اعتراض وزارت خارجۀ ایران مواجه می‌شد. اما الآن نه فقط موضعی علیه ایران، بلکه موضعی خلاف انتظار اتخاذ کرده است.

  ایران بابت جنگ اوکراین تحت فشار است و روسیه در این شرایط خاص، تمامیت ارضی ایران را زیر سؤال برده است. اینکه سفیر روسیه پس از احضار به وزارت خارجۀ ایران، گفته است روسیه تمامیت ارضی ایران را به رسمیت می‌شناسد، مصداق حرف مفت است. اگر دولت روسیه تمامیت ارضی ایران را به رسمیت می‌شناخت، بیانیۀ شورای همکاری خلیج فارس را امضا نمی‌کرد.

اساسا باید پرسید روسیه در تاریخ خودش کی تمامیت ارضی ایران را به رسمیت شناخته است؟ زمان فتحعلی شاه قاجار و تحمیل معاهدات گلستان و ترکمنچای به دولت ایران؟ یا زمانی که ارتش سرخ استالین پس از اتمام جنگ جهانی دوم حاضر به خروج از تبریز نبود و با حمایت از مشتی تجزیه‌طلب، در پی الحاق آذربایجان ایران به آذربایجان شوروی بود؟

 در واقع روسیه با امضای بیانیۀ شورای همکاری خلیج فارس، نشان داد همان طور که برای تمامیت ارضی اوکراین احترام قائل نبوده و دقیقا به همین دلیل در پی الحاق مناطق شرقی اوکراین به خاک خودش است، برای تمامیت ارضی ایران هم احترامی قائل نیست؛ ولو که فعلا انگیزه‌ای برای کاستن از تمامیت ارضی ایران نداشته باشد.