ناتوی کوچک پوتین در آستانه فروپاشی

به گزارش زنهار، ارمنستان خواستار اقدامی «ملموس» از سوی مسکو در قبال نگرانی‌های دیرینه‌ای شده که سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) در برطرف‌سازی آن‌ها برای حمایت از ایروان ناکام مانده است. این امر ممکن است باعث ایجاد آشفتگی بیشتر در «ناتوی کوچک» ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه شود.

به نوشته نیوزویک، نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان که روابطش با مسکو در بحبوحه حمله روسیه به اوکراین و درگیری‌های مکرر بین نیروهای آذربایجانی و ارمنی تیره شده است، این هفته آخرین انتقاد علنی خود را به سازمان پیمان امنیت جمعی وارد کرد.

نخست‌وزیر گفت: «تعلیق روابط با سازمان پیمان امنیت جمعی به این معناست که ارمنستان نماینده دائمی در این سازمان نداشته و در رویدادهای سطح بالا و عالی‌رتبه شرکت نمی‌کند».

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در پاسخ به اظهارات پاشینیان در این هفته گفت: «ما اتهامات مقامات ارمنی را به طور قاطع رد می‌کنیم».

روز پنجشنبه، واروژان نرسسیان، سفیر ارمنستان در انگلستان و ایرلند در مصاحبه‌ای با نیوزویک گفت که اکنون توپ در زمین کرملین است. او خاطرنشان کرد: «مسئله ارمنستان و نحوه نگرش ارمنستان به سازمان پیمان امنیت جمعی نیست، بلکه در مورد سازمان پیمان امنیت جمعی و نحوه شناسایی مأموریت خود نسبت به ارمنستان است. سؤال ما این بوده که حوزه مسئولیت در قبال جمهوری ارمنستان چیست؟ زیرا هنگامی که ارمنستان مورد حمله قرار گرفت، ایروان بر اساس تعهدات معاهده‌ای شرکای خود درخواست کمک کرد، اما چنین حمایتی را دریافت نکردیم».

در سال ۲۰۲۱ و در پی حمله آذربایجان به قره‌باغ، ایروان به سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) متوسل شد. این منطقه مورد مناقشه در مجامع بین‌المللی به عنوان خاک آذربایجان شناخته می‌شود، اما از سال ۱۹۹۱ تحت کنترل جمهوری خودخوانده آرتساخ با اکثریت ارمنی قرار دارد. با این حال، CSTO این حمله را به عنوان اقدامی تجاوزکارانه علیه ارمنستان تفسیر نکرد.

در سال ۲۰۲۳، پس از محاصره طولانی‌مدت کریدور لاچین، جاده‌ای حیاتی که قره‌باغ را به ارمنستان متصل می‌کند، کل منطقه قره‌باغ طی حمله‌ای برق‌آسا به دست نیروهای آذربایجانی افتاد. نیروهای حافظ صلح روس که پس از درگیری سال ۲۰۲۰ برای حفاظت از این جاده مستقر شده بودند، نتوانستند از وقوع مجدد درگیری‌ها جلوگیری کنند.

نرسسیان می‌گوید: «با توجه به تعهداتی که روسیه و CSTO به ارمنستان دارند، سؤالات مشروعی وجود دارد که باید از هر دو طرف پرسیده شود».

او افزود: «این به روسیه بستگی دارد که چه اقداماتی می‌تواند برای آرام‌کردن یا تسکین نگرانی‌های ارمنستان انجام دهد. زیرا دغدغه‌های ما روشن بوده و در مورد مرزها و تمامیت ارضی جمهوری ارمنستان است که توسط آذربایجان نقض شده است. در طول محاصره قره‌باغ، زمانی که جاده این منطقه با نقض توافق آتش‌بس مسدود شد، هیچ اقدام ملموسی از سوی هیچ‌کدام صورت نگرفت؛ در حالی که قرار بود این مسیر تحت کنترل فدراسیون روسیه باشد».

سفیر ارمنستان کرد که اکنون کشورش به دنبال دریافت تعهدات مشخصی از سوی CSTO است.

او گفت: «هدف ما یافتن شرایطی است که به بهترین شکل، پاسخگوی نیازهای امنیتی ملی ارمنستان باشد. در حال حاضر هیچ پیش‌داوری در مورد جهت‌گیری این مباحثات ندارم».

در پاسخ به این سؤال که آیا این مسئله به معنای خروج کامل از سازمان پیمان امنیت جمعی است، نرسسیان پاسخ داد: «در حال حاضر نمی‌توانم در این مورد اظهار نظر کنم. ما این را از CSTO پرسیده‌‌ایم و آن‌ها باید تصمیم بگیرند که محدوده مسئولیت آن‌ها در قبال جمهوری ارمنستان چیست».

روسیه

او افزود: «ما موضع خود، مبنی بر اینکه ارمنستان عملاً مشارکت خود در این سازمان را به حالت تعلیق درآورده را اعلام کرده‌ایم. باید ببینیم بر اساس نتایج این بحث‌ها، آیا اقدامات دیگری، مانند تصویب این اقدام به صورت قانون، انجام خواهیم داد یا خیر».

روابط دوجانبه ایروان و مسکو طی سال‌های اخیر به شدت تیره شده است. نیروهای روسی همچنان در داخل ارمنستان و در امتداد مرزهای آن مستقرند، اما پاشینیان بارها نارضایتی خود را از این رابطه ابراز کرده است. سال گذشته، نخست‌وزیر ارمنستان به وال‌استریت ژورنال گفت که هیچ فایده‌ای در ادامه حضور نظامی روسیه نمی‌بیند.

پاشینیان پس از آخرین دور درگیری در قره‌باغ گفت: «این رویدادها اساساً ما را به این تصمیم رساندند که روابط خود در حوزه امنیت را متنوع کرده و اکنون در حال تلاش برای پیگیری آن هستیم».

فرانسه که با حمایت از کیف و پیشنهاد رئیس‌جمهورش برای اعزام نیروهای ناتو به اوکراین خشم روسیه را برانگیخته است، خود را در موقعیت مطلوبی در ماجرای تنش‌های میان ایروان و مسکو قرار داده است.

در ماه فوریه، سباستین لکورنو، وزیر دفاع فرانسه برای تحویل وسایل دید در شب و بحث در مورد چندین معامله تسلیحاتی جدید به ارمنستان سفر کرد. ارمنستان قراردادی برای خرید تفنگ‌های تهاجمی فرانسوی امضا کرده و درگیر مذاکرات موشک‌های کوتاه‌برد Mistral است.

نرسسیان گفت: «اساساً با توجه به این تحولات جدید، ارمنستان سیاست خارجی و سیاست‌های دفاعی خود را متنوع می‌کند و سعی دارد آن را به موقعیتی برساند که حفاظت بهتر و مؤثرتری از مرزها و تمامیت ارضی ارمنستان ارائه دهد».