قیمت بنزین کی گران می‌شود؟
مسعود پزشکیان بارها به ناترازی بنزین و هزینه‌های هنگفت تولید و واردات بنزین تأکید کرده و در عین حال دولتمردان و مجلسیون می‌گویند قصد افزایش قیمت بنزین را ندارند. بنابراین آیا می‌توان ناترازی بنزین را جز با راهکار افزایش قیمت رفع کرد و اساساً راهکار خود رئیس جمهور در این زمینه چیست؟
به گزارش زنهار، دغدغه ناترازی بنزین مربوط به امروز نیست بلکه با افزایش مصرف بنزین در دوران پساکرونا این زخم سر باز کرد و اکنون به اوج خود رسیده است. ۱۸ مرداد ۱۴۰۳، ناصر عاشوری دبیر کل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش بیان کرد: «متوسط مصرف روزانه بنزین در کشور در سال جاری به ۱۱۲ میلیون لیتر رسیده، درحالی که تولید بنزین روزانه بین ۹۸ تا ۱۰۴ میلیون لیتر است.» با این سخنان می‌توان دریافت که وضعیت ناترازی بنزین اورژانسی است و نیاز به راهکار فوری دارد.
در ماه‌های اخیر بسیاری از دولتمردان و نمایندگان مجلس نسبت به ناترازی بنزین هشدار داده‌اند و در رأس آنها، رئیس جمهور ایران بارها به این موضوع تأکید کرده است. با این وجود به نظر می‌رسد دولت و مجلس همچنان به راهکاری قطعی در این خصوص دست نیافته‌اند.
پزشکیان تابستان امسال در خصوص ناترازی بنزین گفت: «ما در کشور ناترازی انرژی داریم و در حال حاضر برای خرید بنزین، ۸ میلیارد دلار پول می‌دهیم؛ یعنی بنزین را مثلا حدودا ۳۰ یا ۴۰ هزار تومان می‌خریم، بعد ۱۵۰۰ تومان می‌فروشیم! خب تا کجا می‌توانیم این کار را بکنیم؟»
رئیس دولت چهاردهم روز ۱ آبان ۱۴۰۳ نیز پس از تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۴ به مجلس، بار دیگر به موضوع ناترازی بنزین تأکید کرد و گفت بهای تمام شده هر لیتر بنزین داخلی آن هم بدون احتساب قیمت نفت ۸۰۰۰ تومان تمام می‌شود ولی بنزین در حال حاضر به دو قیمت ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومان عرضه می‌شود.
راهکار پزشکیان برای رفع ناترازی بنزین چیست؟
با وجود اینکه مسعود پزشکیان پیش از رفتن به پاستور راهکارهایی در خصوص رفع ناترازی پیشنهاد داده بود اما در دوران ریاست جمهوری تنها به ارائه گزارش در این خصوص اکتفا کرده است.
رئیس دولت چهاردهم در دی‌ماه ۱۴۰۲ در گفت‌وگو با هم‌میهن گفته بود با اختصاص سهمیه بنزین به کسانی که خودرو ندارند موافق است و عقیده دارد کسانی که خودرو ندارند، در صورت دریافت سهمیه بنزین دولتی و فروش آن با هزینه آزاد می‌توانند تا حدودی فشار شرایط تورمی و افزایش قیمت‌ها را برای خود کاهش دهند.
او همچنین در میزگرد سیاسی انتخابات ۱۴۰۳ اظهار کرد: «هر حرکتی که قرار است در جهت اصلاح قیمت بنزین و رفع هر ناترازی انجام شود، در ابتدا باید مردم را توجیه و برای آن آماده کرد و در آنها این پذیرش را به وجود آورد که این مداخله منجر به درمان خواهد شد؛ اینکه بدون مشارکت و نظر مردم یک‌شبه تصمیم گرفته شود و آن فاجعه پیش بیاید، علمی و قابل قبول نیست.»
بنابراین به نظر می‌رسد رئیس دولت چهاردهم برای رفع ناترازی هم به راهکار قیمتی و هم راهکار غیر قیمتی اشاره کرده اما اینکه کدام راهکار در آینده نزدیک عملیاتی می‌شود هنوز مشخص نیست.
با توجه به اینکه بسیاری از سیاستمداران و کارشناسان از راهکار غیر قیمتی برای رفع ناترازی بنزین سخن می‌گویند، حتماً این سوال پیش می‌آید که منظورشان دقیقاً چه راهکارهایی است؟
برخی از کارشناسان معتقدند که باید با ساختن پالایشگاه‌های جدید و تولید بنزین بیشتر این مشکل را رفع کرد، در حالی‌که مخالفان این ایده می‌گویند ساختن پالایشگاه زمانبر است و هزینه هنگفتی هم می‌طلبد.
عده‌ای دیگر از کارشناسان باور دارند که باید به هر نحوی میزان مصرف بنزین در کشور را کاهش داد. در همین راستا اقداماتی هم انجام شده است؛ از جمله اینکه در بهمن ۱۴۰۲ سهمیه بنزین آزاد ماهانه از ۱۵۰ لیتر به ۱۰۰ لیتر کاهش یافت و در مهر ۱۴۰۳ نیز سوختگیری کارت‌های آزاد پمپ بنزین‌ها در هر نوبت از ۴۰ لیتر به ۳۰ لیتر و سقف سوختگیری کارت‌های آزاد شخصی در هر نوبت از ۶۰ لیتر به ۵۰ لیتر کاهش یافت.
راهکارهای دیگری نیز در زمینه کاهش مصرف بنزین ارائه شده؛ از جمله اختصاص بنزین به کد ملی، خروج خودروهای اسقاط و ورود خودروهای جدید، تغییر سیستم موتورهای ساخت داخل و جلوگیری از قاچاق و توسعه ناوگان هوایی. همچنین واردات و تولید خودروهای هیبریدی و برقی هم یک راهکار دیگر است.
به طور کلی به نظر می‌رسد رفع ناترازی بنزین به یک اراده قوی برای انجام تمامی راهکارهای موجود نیازمند است زیرا در صورتی که دولت بخواهد فقط روی یکی از این راهکارهای غیر قیمتی تمرکز کند، احتمالاً ره به جایی نخواهد برد.
