مسیری برای شکستن آقایی دلار و خط بطلانی بر تحریم‌ها

به گزارش زنهار، صبح روز پنج شنبه 2 شهریور 1402 ایران عضو دائم «بریکس» شد، این را «سیریل رامافوسا» رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی در کنفرانس خبری مشترک با سران کشورهای روسیه، چین، برزیل و هند، اعلام و تاکید کرد که 5 عضو اصلی گروه بریکس با عضویت اصلی جمهوری اسلامی ایران در این گروه موافقت کرده اند.

بریکس و فواید اقتصادی پایدار برای ملت‌ها

اندکی بعد از اعلام خبر عضویت ایران در « بریکس» آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در پانزدهمین نشست سران این گروه، تصمیم اعضای بریکس برای گسترس گروه، را اقدامی قابل تقدیر دانست و گفت که این اقدام مسیر توسعه جهانی را در بستر عدالت هموار می‌کند و مطمئنا فواید عضویت جمهوری اسلامی ایران در بریکس تاریخ‌ساز خواهد بود و فصلی نو و گامی نو را در جهت گسترش عدالت، انصاف، اخلاق و صلح پایدار در صحنه بین‌المللی رقم خواهد زد.

رئیس‌جمهور همچنین اهتمام جدی آفریقای جنوبی در راستای تقویت همکاری و شراکت اقتصادی در گروه بریکس و قاره آفریقا را ستودنی دانست و تصریح کرد: بریکس نماد تغییر و تحولی در مناسبات جهانی است که می‌تواند به حل معضلات جامعه جهانی کمک کند؛ به‌ویژه آنکه اعتماد جهانی به اثرگذاری بریکس رو به افزایش است.

رئیسی در ادامه با اشاره به گسترش بریکس به سایر قدرت‌های جهان جنوب و در حال توسعه، و با اشاره به همکاری‌های سیاسی و اقتصادی چشمگیر جمهوری اسلامی ایران با هر پنج عضو گروه بریکس افزود: همکاری‌های راهبردی مختلف بین ایران و اعضای بریکس از جمله در حوزه‌های ترانزیت، انرژی و تجارت، در دستورکار جهانی بریکس از این نگاه حمایت می‌کند، فواید اقتصادی پایداری را برای ملت‌های ما و جهان رقم می‌زند.

رئیسی همچنین تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران به صورت قاطع از تلاش‌های موفق بریکس در راستای دلارزدایی از روابط اقتصادی میان اعضا و همچنین استفاده از ارزهای ملی و تقویت سازوکارهای بریکس برای پرداخت و تسویه مالی، حمایت می‌کند.

بریکس چیست؟

بریکس نام گروهی به رهبری برخی از کشورهایی است که اقتصادی نوظهور در جهان دارند و برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی اعضای اصلی بریکس هستند.

ایده ایجاد گروه بریکس با نزدیکی ۴ قدرت اقتصادی در حال ظهور جهان شامل برزیل، روسیه، چین و هند در دوران اوج یکجانبه‌گرایی آمریکا در اواسط دهه ۱۹۹۰ میلادی شکل گرفت. سابقه شکل‌گیری این گروه به حضور ۴ عضو موسس، به سال ۲۰۰۱ باز می‌گردد و نهایتاً «گروه بریک» در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹ رسماً تاسیس شد. آفریقای جنوبی نیز در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۰ به این گروه اضافه شد و نام آن پس از پیوستن این کشور از «بریک» به «بریکس» تغییر یافت.

مهمترین شاخصه در این گروه کارکردهای اقتصادی، مالی و پولی و همچنین گستره فرامنطقه‌ای و جهانی بودن اعضا و اثرگذاری آن بوده و لذا به گروه «قدرت‌های اقتصادی نوظهور» معروف است.

در حال حاضر علاوه بر ۵ عضو اصلی، ۲۳ کشور به شکل رسمی و ۶ کشور به صورت غیررسمی و اعلامی خواهان عضویت در این گروه هستند که از جمله آنها می‌توان به ایران، اندونزی، عربستان، کویت، امارات، بحرین، مصر، سوریه، مراکش، بلاروس، قزاقستان، کوبا، بولیوی، نیجریه، آرژانتین، ونزوئلا، تایلند، ویتنام، الجزایر، فلسطین، اتیوپی، هندوراس، مکزیک و … اشاره کرد که از آنها به عنوان «بریکس‌پلاس» یاد می‌شود. پیشنهاد ایجاد بریکس پلاس نخستین بار در اجلاس سران این گروه در چین در سال ۲۰۲۲ توسط رئیس جمهور این کشور مطرح شد تا مکانیزمی برای نزدیک‌کردن کشورها به این گروه قبل از اعطای عضویت کامل باشد.

بانک بریکس نیز با نام «بانک توسعه نوین» در سال ۲۰۱۵ تاسیس شد. در حال حاضر این گروه بیشترین سهم از تولید ناخالص داخلی جهانی (۳۱.۵ درصد) را در مقایسه با سایر بلوک‌های اقتصادی از جمله گروه ۷ (۳۰.۷ درصد) به خود اختصاص داده است. ۴۶ درصد از نیروی کار دنیا، یک چهارم مساحت خشکی زمین، حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان (۳ میلیارد و ۱۸۷ میلیون نفر در سال ۲۰۲۱) به اعضای فعلی این گروه تعلق دارد. در اجلاس ژوهانسبورگ ۲۰۲۳ علاوه بر ۵ کشور اصلی، از سران ۷۰ کشور دیگر برای شرکت در اجلاس دعوت شده که هیچیک از کشورهای اصلی غربی در لیست مدعوین قرار ندارند.

اجلاس سران کشورهای عضو بریکس به صورت سالیانه برگزار می‌شود و مسئولیت ریاست گروه نیز یک سال یک بار به صورت چرخشی به اعضا واگذار می‌شود.

تاثیر عضویت در بریکس بر اقتصاد کشور

اظهارات رئیس جمهوری کشورمان بعد از عضویت در بریکس در حالی مطرح شد که بسیاری از کارشناسان نیز معتقدند پیوستن ایران به گروه بریکس نشان دهنده دیپلماسی فعال دولت و دستاوردی بزرگ در سیاست خارجی است که  که در صورت استفاده درست از این ظرفیت می‌تواند در اقتصاد کشور تاثیر بسزایی داشته باشد.

حوزه‌های سیاسی- امنیتی، اقتصادی- مالی و اجتماعی حوزه های اصلی فعالیت‌های بریکس است و رئیس جمهور کشورمان اعلام کرده که جمهوری اسلامی ایران در این حوزه ها مشارکت خواهد داشت و کارشناسان معتقدند مشارکت در این حوزه ها می تواند ثمرات چشمگیری برای کشورمان داشته باشد.

لزوم فعالیت با برنامه، آگاهانه و موثر در بریکس

بدون شک برای اینکه بتوانیم از مزایای عضویت در بریکس به نفع اقتصاد کشور بهره ببریم باید برنامه ای درست داشته باشیم و قطعا اینگونه نیست که بدون برنامه ریزی و تنها با عضویت در این گروه رشد اقتصادی را شاهد باشیم. بر همین اساس می توان گفت عضویت در بریکس گذر از مرحله ای مهم است که می تواند با برنامه ریزی درست ما را به نتایج مثبتی در حوزه اقتصادی برساند.

تسهیل تجارت خارجی، سرمایه گذاری خارجی اعضا، تبادلات تجاری اعضا با یکدیگر بدون استفاده از دلار و.... از مواردی است که می تواند در این زمینه موثر باشد.

کارشناسان اقتصادی که با فعالیت‌های بریکس آشنا هستند معتقدند در صورتی که ایران با برنامه و آگاهانه و موثر فعالیت کند، ارز مشترک بریکس تصویب شود و بانک بریکس آغاز به کار کند تاثیرات مثبت اقتصادی می تواند آثار مثبتی برای اقتصاد ما داشته باشد، اما رسیدن به آنچه گفته شد تلاش مستمر اعضای بریکس را می طلبد و اینجا ایران به عنوان یکی از اعضای اصلی این گروه می تواند تاثیر گذار باشد.

یکی از مسائلی دیگری که می تواند به رشد اقتصاد کشور ما و کشورهای عضو بریکس کمک کند بحث از بین رفتن آقایی دلار است، دلاری که به اقتصاد کشورها گره خورده و اگر تاثیر آن در اقتصاد کشورها کم شود و از بین برود می توان رشد اقتصادی خوبی را برای اقتصاد کشور متصور شد، بر همین اساس اعضای بریکس می توانند در از بین بردن آقایی دلار تاثیر گذار باشند.

لزوم تدوین نقشه راه برای بهره‌مندی از منافع بریکس

حال که ایران عضو اصلی گروهی مهم با نام بریکس شده، اینکه چگونه می توان از منافع عضویت در آن بهره مند شد اهمیت بسیاری پیدا می کند که در این راستا حجت‌الاسلام سید محمدرضا میرتاج‌الدینی رئیس فراکسیون راهبردی مجلس شورای اسلامی هم معتقد است باید نقشه راهی برای بهره‌مندی از منافع بریکس تدوین شود.

وی در این باره به خبرنگار فارس می گوید که گروه بریکس بازار بزرگی را در جهان  در اختیار دارد همچنین نیمی از اقتصاد دنیا در این گروه تعریف شده است دولت سیزدهم  باید نقشه راهی را برنامه‌ریزی و طراحی کند تا بتواند از همه منافع عضویت در این گروه استفاده کند.

این نماینده مجلس با اشاره به اهمیت عضو ایران در گروه بریکس، تاکید می کند که عضویت در پیمان‌های بین المللی چون بریکس موقعیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را تقویت خواهد کرد.

وی ادامه می دهد: گروه بریکس جزء قوی‌ترین گروه‌های اقتصادی و تجارتی در حال و آینده خواهد بود بریکس ۴۰ درصد جمعیت جهان را در برگرفته است.

میرتاج الدینی با اشاره به حضور قدرت‌های اقتصادی قوی مانند روسیه، چین و هند عضو در بریکس تاکید می کند که حضور ایران در این گروه  جایگاه سیاسی واقتصادی  کشورمان‌ را ارتقا داده است و یکی از آثار عضویت در گروه بریکس آن است که تحریم کشورهای غربی علیه ایران بی‌اثر می‌شود.

این نماینده مجلس معتقد است که وقتی که ایران با مجموعه‌ای از کشورهای قدرتمند در یک گروه همکاری می کند علی القاعده آنها هم از ایران حمایت  اقتصادی و سیاسی خواهند کرد.

«بریکس» مسیری برای شکستن آقایی دلار

روح‌الله متفکر آزاد عضو هیأت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی در باره مزیت‌های عضویت ایران در گروه «بریکس» به خبرنگار سیاسی خبرگزاری فارس می گوید: عضویت در پیمان‌های بین‌المللی جزو ضروریات ارتباط‌های بین‌المللی است و شریک شدن در منافع با کشورهای مختلف باعث آن می‌شود تحریم‌ها را کم اثر کند، همچنین تاب‌آوری کشور را در برابر این تحریم‌ها افزایش می‌دهد.

متفکر آزاد معتقد است که عضویت جمهوری اسلامی ایران در بریکس نشانگر عزم جدی جمهوری اسلامی ایران برای حضور در پیمان‌های بین‌المللی است که منافع کشورمان را تأمین می‌کند.

عضو هیأت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی همچنین ادامه می دهد: حضور کشورمان در پیمان‌های بین‌المللی همچون بریکس نشانگر آن است که طرح منزوی‌سازی که آمریکا و استکبار جهانی علیه ایران شروع کرده بودند، با شکست مواجه شده است؛ شکل‌گیری قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی در کنار یکدیگر باعث افول قدرت آمریکا در جهان می‌شود. 

متفکر آزاد تأکید می کند: کشورهای جهان به این نتیجه رسیده‌اند که برای خروج از یکجانبه‌گرایی آمریکا نیاز است، دلارزدایی را در دستورکار خود قرار دهند که بریکس یک مسیر برای شکستن آقایی دلار است.

ناکامی آمریکا برای به انزوا کشاندن ایران

اینکه جمهوری اسلامی ایران در مدت کوتاهی عضو دو گروه مهم جهانی شده به روشنی نشان دهنده این است که کشور ما در جایگاه مهمی در بین کشورهای جهان قرار دارد و دولت سیزدهم نیز توانسته با بهره گیری از این ظرفیت مسیر سیاست خارجی را به خوبی پیش ببرد.

نکته مهم دیگر اینکه عضویت در بریکس بعد از پیوستن ایران به شانگهای نشان دهنده این موضوع می تواند باشد که تلاش آمریکا برای انزوای ایران شکست خورده است و برعکس آنچه آمریکا و غرب دنبال می کردند امروز جمهوری اسلامی ایران از جایگاه ویژه ای در بین کشورهای منطقه و دنیا قرار دارد.