بیماری‌هایی که بعد از دیابت به سراغتان می‌آید

به گزارش زنهار؛ دیابت یا همان بیماری قند که متاسفانه اقشار مختلف جامعه را مبتلا کرده، یک بیماری زمینه ای است. در واقع یک نوع اختلال متابولیک و سوخت و سازی در بدن است که به واسطه آن توانایی تولید انسولین در بدن از بین می رود یا برعکس مقاومت در برابر انسولین در بدن ایجاد می شود. در دراز مدت می تواند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب و قلب، پاها و غیره را درگیر کند.

دیابت به دنبال خود، حدود 20 نوع بیماری دیگر برای فرد مبتلا به همراه می آورد، کبد چرب، سیروز کبدی، بیماری های کلیوی، مشکلات مربوط به چشم و پا نمونه های مشهود اوج گیری دیابت در فرد مبتلایی است که این بیماری را جدی نمی گیرد. تنها راه کنترل آن، تغییر سبک زندگی و افزایش آگاهی عمومی در ارتباط با علل، عوارض، پیشگیری و درمان این بیماری روزافزون است.

در سالهای اخیر، شیوع بیماری در کشورمان سیر صعودی داشته است . اکنون تعداد افراد مبتلا به دیابت در کشور حدود 10 تا 12 میلیون و میزان شیوع این بیماری در بالغین حدود 14 درصد است. بیماران دیابتی به‌دلیل نوع و ویژگی بیماری که دارند باید مراقب جسم و روان خود به صورت همزمان باشند:

انواع دیابت

-    دیابت نوع (1)یا دیابت کودکان که معمولا وابسته به انسولین است.

-    دیابت نوع  )2( که معمولا غیر وابسته به انسولین است و 90 تا 95 درصد بیماران دیابتی به این نوع دیابت مبتلا هستند.

-    دیابت بارداری.

نشانه های بیماری دیابت :

پرنوشی، پرادراری (تکرّر ادرار)، سردرد، افزایش اشتها و گرسنگی، کاهش وزن غیرمنتظره و کاهش اشتها (بخاطر از دست دادن پروتئین) که ممکن است بدن برای غذا دادن به سلول های گرسنه خود شروع به شکستن بافت های عضلانی و چربی ها بکند که در نتیجه کاهش وزن شدید و برنامه ریزی نشده رخ می دهد. عفونت های مکرر در پوست،پا، لثه، مثانه و مجرای تناسلی، عفونت قارچی واژن در دخترانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند، خستگی زیاد، اختلالات بینایی شامل تاری دید، گلوکوم (آب سیاه) وکوری، پرفشاری خون، گزگز و مورمور شدن دست ها و پاها، خارش پوست، ورم صورت و اندام ها (بخصوص پا)، عدم بهبود زخم ها و اضافه وزن غیر ارادی.

کتواسیدوز دیابتیDKA)  ):یک بیماری جدی است که می‌تواند منجر به کمای دیابتی شده و حتی حیات فرد را تهدید کند. این اختلال زمانی پیش می‌آید که ترکیباتی مانند کتون در بدن تولید می‌شوند. هنگامی که سلول‌های بدن به دلیل کمبود انسولین یا مقاومت به انسولین، نتوانند از گلوکز برای تأمین انرژی استفاده کنند، بدن شروع به سوزاندن چربی برای تولید انرژی می‌کند که منجر به تولید ترکیبات شیمیایی به نام کتون در بدن می‌شود. تجمع کتون در خون باعث اسیدی شدن خون می‌شود. مقادیر بالای کتون می‌تواند بدن را مسموم کند و هنگامی که سطح کتون بسیار بالا برود، امکان بروز کتواسیدوز  وجود دارد. احتمال بروز برای همه افراد مبتلا به دیابت هست، اگرچه در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ این احتمال کمتر است. مدیریت و درمان کتواسیدوز  معمولاً باید در بیمارستان انجام شود.

پیش گیری و کنترل دیابت: با اصلاح روش تغذیه، ورزش و تحرک روزانه، مدیریت استرس، استفاده صحیح از داروها و انسولین طبق نظر پزشک متخصص غدد و تغییر سبک زندگی امکان پذیر است. مهم‌ترین اصل در کنترل دیابت کسب آگاهی درباره‌ بیماری است. چاقی و اضافه وزن، استرس شدید، ایجاد اختلال در سیستم غددی و در نتیجه نوسان قند خون و بی توجهی به خود مراقبتی، احتمال ابتلا به دیابت را در افراد تشدید می کند.

•    تغییر عادات غذایی:

-    کاهش مصرف قند و شکر و مواد نشاسته ای مثل برنج، نان، ماکارونی، کیک ها، بیسکویت، سیب زمینی و دسرها ، خرما، عسل، حلوا و امثال اینها. مصرف قندهای ساده در بدن ایجاد التهاب می کند و افرادی که قند ساده زیاد استفاده می کنند، سرعت حرکت گلبول های سفیدشان کند می شود.

-    اجتناب از مصرف مشروبات الکلی و دخانیات، نوشابه، فست فودها، انواع سس ها، غذاهای خیلی شیرین و خیلی شور، غذاهای پرچرب، سرخ کردنی ها و کاهش مصرف گوشت قرمز.

-    مصرف غذاهای پر فیبر مثل سبزیجات و میوه ها از قبیل انواع کلم، سیر، کرفس، کاهو، خیار، گوجه، پیاز، مرکبات، لیمو، انار، آلو، زغال اخته، شاتوت، توت فرنگی، تمشک، پرتقال، گریپ فورت، چغندر، سیب، کدو مسمایی، جوانه غلات، بابونه، دارچین (در حد اعتدال).

-    مصرف شیر و لبنیات کم چرب، شیر به دلیل دارا بودن قند لاکتوز برای پیشگیری از دیابت و کنترل این بیماری بسیار مناسب است. چون قند لاکتوز بر خلاف گلوکز و سایر قندهای ساده که در قند و شکر و برخی میوه ها وجود دارد، در بدن به آهستگی تجزیه شده و مانع نوسانات سریع قند خون می شود. توصیه می شود در شبانه روز حداقل دو تا سه لیوان شیر و یا دو تا سه پاکت شیر دویست سی سی از نوع شیرهای مدت دار مصرف شود. مزیت این شیرهای پاکتی به این دلایل است که کیفیت بسیار بالایی دارند، قابل حمل هستند و در همه جا میتوان همراه خود داشت و مصرف کرد و احتیاج به یخچال ندارند. لازم به ذکر است که اینگونه شیرها مواد نگهدارنده ندارند.

-    مصرف گوشت ماهی، گوشت مرغ و سایر ماکیان در حد اعتدال و تخم مرغ سه عدد در هفته.

-    مصرف آب سبزیجات، آب انار، آب لیمو، آب پرتقال، (اما آب هویج خیلی توصیه نمیشود چون قند خون را بالا می برد). سعی شود اگر زمانی از آب هویج مصرف می شود با آب مخلوط و مصرف گردد. چرا که  با این روش یک دفعه حجم بالای قند وارد خون نمی شود.

-    نوشیدن 6 تا 8 لیوان مایعات (آب معمولی، شیر کم چرب، آب میوه و آب سبزیجات) در روز و مصرف عرقیجاتی مثل شاطره، کاسنی، خاک شیر، شنبلیله.

-    استفاده متعادل از غذاهای پرفیبر مانند نان‌های سبوس‌دار، غلات کامل و حبوبات.

-    افزایش فعالیت فیزیکی و  کاهش وزن،  ورزش به طور منظم ( 2 تا 3 روز در هفته)، روزانه یک ساعت ورزش.

-    کاهش استرس‌های روزانه، استرس بین 2 تا 3 برابر احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد.

ارتباط تغذیه مناسب با کاهش استرس:

تغذیه و اضطراب دو عامل مرتبط با یکدیگر هستند. در صورتی که تغذیه مناسب باشد، اضطراب کاهش می‌یابد و برعکس رژیم غذایی حاوی مواد بی‌ارزش و مضر، می‌تواند اثر تشدید کننده‌ای در اضطراب داشته باشد. در واقع یکی از روش‌های مفیدی که به واسطه آن می‌توان اضطراب را کاهش داد، تغذیه مناسب است. اختلالات قند خون و گرسنگی می‌تواند محرک ایجاد استرس و اضطراب نیز باشد. در صورتی که از منابع غذایی حاوی قند و شکر و یا کربوهیدرات‌های ساده به میزان زیاد در رژیم غذایی استفاده شود، قند خون و به دنبال آن انسولین در خون افزایش پیدا می‌کند و سپس کاهش می یابد. نوسانات سریع قند خون و به دنبال آن انسولین باعث ایجاد تغییرات در خلق و خو و رفتار می شود و افراد احساس می کنند که برای کاهش استرس خود نیاز به شیرینی جات بیشتر دارند و این سیکل معیوب مرتبا تکرار می شود.

تغذیه مناسب و برنامه غذایی مهمترین نکته در پیشگیری و مدیریت دیابت برای کاهش اثرات نامطلوب دیابت است.

- تعداد وعده های غذایی بجای سه وعده غذایی، شش وعده باشد منتهی  با حجم کمتر غذا. افراد دیابتی به مصرف وعده‌های غذایی به موقع، توجه ویژه داشته باشند؛ زیرا نامنظمی در وعده‌های غذایی باعث عدم تعادل قند خون می‌شود. به هیچ عنوان تعداد وعده‌های غذایی خود را کاهش ندهند.

- برای بیماران دیابتی خواب به موقع و طول مدت خواب کافی ضروری است و میان وعده قبل از خواب بسیار مهم است. حتما برای پیشگیری از افت قند به هنگام خواب در این میان وعده از یک لیوان شیر کم چرب یا یک پاکت شیر دویست سی سی مدت دار به همراه یک لقمه کوچک نان و پنیر مصرف شود.